Amy Chavez: Wdowa, kapłan i łowca ośmiornic. O znikającym świecie japońskiej wyspy

bo.wiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2025.

Daleko

Amy Chavez robi coś, na co niewielu dzisiaj potrafiłoby się zdobyć, a na co spory wpływ ma jej dzieciństwo. Kobieta pragnie wieść życie proste i bez wygód (do tego stopnia, że jest w stanie zrezygnować nawet z własnej łazienki). W poszukiwaniu azylu przenosi się na japońską wyspę Shiraishi – miejsce właściwie zapomniane, żyjące w swoim rytmie. Tu nikt nie wie, czym jest pęd cywilizacyjny, rzadko przybywa ktoś z zewnątrz (a jeśli już – to przeważnie jego przeprowadzka poprzedzona jest wdrażaniem się w codzienność wyspiarską), ci, którzy wyjechali za chlebem (lub z innych powodów) na ląd, na emeryturze chętnie wracają. Ta wyspa ma swój urok – ale najważniejsi w niej są ludzie, którzy tworzą niepowtarzalny koloryt lokalny. I Amy Chavez w próbach zrozumienia wyspy podąża za ludźmi – uczestniczy w ich życiu, zaprasza ich na herbatę albo sama odwiedza, wysłuchuje poszczególnych historii, daje przestrzeń na to, żeby wybrzmiały wydarzenia sprzed lat albo te zupełnie aktualne – tylko takie, które są istotne wyłącznie dla rozmówców. I z tych głosów, wywiadów z nieznanymi ludźmi, buduje opowieść o hipnotyzującej narracji.

Amy Chavez chowa się w gąszczu słów. Od początku widać, że sprawia jej przyjemność nazywanie rzeczywistości, nadawanie imion przedmiotom lub wskazywanie charakterystycznych cech zjawisk. Jej narracja jest niebywale plastyczna, wręcz przerastająca treść – ale nikomu to nie będzie przeszkadzać, bo pasuje do odkryć związanych z wyspą – czyli przede wszystkim do braku pośpiechu. Autorka rozkoszuje się słowami, tak samo, jak będą się rozkoszować czytelnicy, którzy po tę książkę sięgną. Tu liczy się tylko i wyłącznie zachwyt: zachwyt płynący z radości istnienia bez dodatkowych zastrzeżeń. Każdy znajduje swój sposób na siebie i wpasowuje się w lokalną społeczność. Dużo tu opowieści o widzeniu duchów w pobliżu cmentarza (regularne kule ognia mają przedstawiać przodków), ale dużo też historii o samotności czy radzeniu sobie z przeciwnościami losu. Odbiorcy mogą zaprzyjaźnić się z bohaterami – dowiedzieć się o nich bardzo dużo i dotknąć sekretu wyspy. Amy Chavez lubuje się w indywidualnych odkryciach, w przedstawianiu subiektywnych dróg do szczęścia. Każdy rozdział poświęca jednej postaci – ale zdarza się, że bohaterowie wspominani przez jednego rozmówcę powrócą w roli głównej w innej historii w zupełnie innym miejscu książki. Nigdy nie wiadomo, do jakiego miejsca zaprowadzi odbiorców podróż – pewne jest tylko to, że zaprowadzi. Autorka nie zawodzi, szuka tego, co jednostkowe, wielowymiarowe i jednocześnie istotne w wymiarze mikro. Jest w stanie na kilku stronach odmalowywać wyraziste portrety, przedstawiać odbiorcom mieszkańców wyspy tak, żeby zaintrygować czytelników, żeby wysłać im zaproszenie do miejsca, którego odwiedzić się nie da. Tu przecież nikt nie nastawia się na najazd turystów, właśnie w oddaleniu od szlaków turystycznych i w wypracowaniu strategii funkcjonowania kryje się sedno odkryć, jakimi dzieli się z czytelnikami autorka. To książka, od której nie można się oderwać: gęsta narracja ze świetnymi tematami.