bo.wiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Świat (nie)utrwalony
Na temat pracy mózgu i kwestii pamiętania czy zapominania napisano już całkiem sporo. Scott A. Small to autor, który dołącza do grona popularyzatorów wiedzy i nauki przez przyglądanie się układowi nerwowemu z perspektywy neurologa i specjalisty od patologicznych problemów z pamięcią. Jednak nie zamierza odnotowywać kolejnych przypadków i wizyt zaniepokojonych pacjentów. To dla niego tylko punkt wyjścia, żeby coraz bardziej zagłębiać się w opowieści o fascynującej pracy mózgu albo o czynnikach, które tę pracę zaburzają. Trochę posiłkuje się na początku fikcją literacką: pokazuje bohatera, który zasłynął brakiem zdolności zapominania. W efekcie jego życie zamieniło się w piekło, nieszczęśnik musiał spędzać czas w wyciszonej i wyciemnionej doskonale sobie znanej sypialni, żeby nie narażać się na ogrom bodźców. Przez pewien czas Scott A. Small porównuje pamięć fotograficzną do autyzmu: człowiek, który potrafi zapamiętywać zbyt dużo szczegółów, nie ma zdolności do syntetyzowania wrażeń i bodźców, podobnie jak w spektrum - nie dostrzega powiązań między obserwacjami i nie wie, jak je hierarchizować. Chociaż więc większość ludzi dąży do tego, żeby nie tracić pamięci, pracować nad tym, by zapominać jak najmniej, samo zapominanie jest bardzo potrzebne do normalnego funkcjonowania. Scott A. Small do akcji wkracza wtedy, gdy owo zapominanie przybiera skrajne formy, gdy utrudnia codzienne funkcjonowanie lub wiąże się z konkretnymi chorobami (między innymi Alzheimerem, ale nie tylko). Przyjmuje w swoim gabinecie pacjentów, u których problemy z pamięcią objawiają się na różne sposoby - ale portrety i analizy ich schorzeń to tylko krótkie wprowadzenie do kolejnego rozdziału wypełnionego ciekawostkami z medycyny i psychologii. Omawia autor poszczególne części mózgu odpowiedzialne za pamiętanie i zapominanie, przedstawia też skrótową historię postępu medycznego - odkryć, które pozwoliły na zrozumienie stanu rzeczy i przyczyniły się do rozwoju nauki. Za każdym razem historia człowieka - indywidualny przypadek - przeradza się w narrację złożoną z objaśnień i czytelnych przykładów. Scott A. Small orientuje się, jakie pytania będą mu zadawać odbiorcy i na tej podstawie dąży do nakreślenia obrazu pracy mózgu. Pasjonuje się swoimi zadaniami, a entuzjazmem może zarażać czytelników - chociaż sięga po wyjątkowo trudne tematy, jest w stanie zaprezentować je atrakcyjnie i z polotem, co oznacza, że tom "Zapominamy" będzie się odbiorcom bardzo dobrze czytać, mimo ogromnej dawki wiedzy z zakresu popularyzacji medycyny. Scott A. Small nie zamierza bowiem pomijać wiadomości, które należą do bardziej skomplikowanych - jedyne ustępstwo na rzecz szerokiego grona odbiorców, jakie robi, polega na szukaniu odpowiednich metafor i humorystycznych skojarzeń, żeby informacje przyswajało się łatwiej i szybciej. I to cecha charakterystyczna dla tomu "Zapominamy". Autor wykorzystuje temat, który przyciągnie sporą liczbę czytelników - i przedstawia przejrzysty wywód dotyczący każdego człowieka oraz jego bliskich. "Zapominamy" to książka o zjawiskach znanych odbiorcom - w różnym stopniu - i przygotowująca na możliwe zmiany związane z pracą mózgu. Ciekawy dla mas krok w stronę badań nad kondycją człowieka.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz