Anna Gacek: Ekstaza. Lata 90. Początek

Marginesy, Warszawa 2021.

Popkultura dawna

Dla ludzi urodzonych w latach 80. książka Anny Gacek „Ekstaza. Lata 90. Początek” będzie rodzajem wehikułu czasu – powrotem do wspomnień i do mód, które rozpowszechniane były nie tylko przez MTV czy „Bravo”. To analiza zjawisk, które zmieniły codzienność i wpłynęły na postrzeganie branży muzycznej, idoli nastolatków oraz świata pop. To rozmaite narodziny gwiazd, przekraczanie granic, eksperymentowanie i zestaw trendów dziś może trącących myszką ale wywołujących ogromny sentyment. A jednak nie tylko na emocjach opierać się będzie lektura.

Anna Gacek przygląda się zjawiskom, które kształtowały scenę muzyczną, rozmaitym przełomom i sytuacjom, które przełomowego charakteru w świadomości zbiorowej dopiero musiały nabrać. Opowiada w reportażowych esejach o tym, co działo się na zachodnich rynkach fonograficznych i w mediach. Zagląda do biografii twórców, pokazuje, jak narodziły się supermodelki i czym się charakteryzowały. Nie pomija żadnego istotnego fenomenu czasów, żadnego tematu, który odbijał się w mediach. Tłumaczy między innymi znaczenie seriali i ich twórców, odwołuje się do piosenek i do klipów, śledzi wielkie związki, rozłamy w zespołach, nagrody muzyczne, skandale i narkotyki. Sprawdza, co i dlaczego oddziaływało na młodych ludzi. Teledyski, trasy koncertowe, okładki kolorowych magazynów – to wszystko trafia do bezbłędnej narracji.

Anna Gacek potrafi opowiadać zajmująco. Jest rzeczowa i nie daje się ponieść emocjom, za to dobrze wychwytuje nastroje społeczne i potrafi przekazać je w tekście. Prowadzi opowieść przez czasy – ale nawet jeśli skupia się na jednym temacie, znajduje miejsce na zasygnalizowanie innych źródeł inspiracji i możliwych punktów odniesienia. Zamienia się w przewodnika, jest świadoma tego, co działo się wokół interesujących ją zagadnień, a przy tym potrafi także nadawać dynamikę relacji. Sprawia, że chociaż komentuje przeszłość – i to w wielu wypadkach doskonale odbiorcom znaną (zwłaszcza tym czytelnikom, którzy przeżywali mocno zachowania swoich idoli i znali na pamięć fakty z ich życia), lektura i tak wypada niebanalnie. Zestaw silnych przeżyć zamienia się tu w pełną konkretów narrację, z umiejętnie poprowadzoną osią przyczynowo-skutkową i z uwypukleniem znaczeń. To nie tylko proste podawanie dat i faktów – a cała historia osnuta wokół popkultury. Nie ma w tej książce pustosłowia, nie ma też niezręczności: Anna Gacek doskonale wie, co chce powiedzieć czytelnikom – prowadzi ich bardzo pewnie i z wyczuleniem na ciekawostki czy anegdoty. Wykorzystuje wypowiedzi bohaterów rozdziałów, sięga do źródeł, ale nadaje im głębszy sens, pokazuje relacje między ludźmi z branży muzycznej (i nie tylko) i jest w stanie precyzyjnie nakreślać kolejne zagadnienia. Proponuje czytelnikom zestaw zamkniętych całości, opowieści, które składają się na obraz lat 90. w kulturze masowej. Jednak poza wartościami poznawczymi ma to również wymiar rozrywkowy: to lektura dla ambitnych, świetnie napisana.