David Rooney: O czasie. Historia cywilizacji w dwunastu zegarach

bo.wiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.

Wskazówki

David Rooney to kolejny autor, który może podzielić się z czytelnikami nie tylko dużą wiedzą, ale też prawdziwą pasją - przełożoną na atrakcyjny popularnonaukowy tekst "O czasie. Historia cywilizacji w dwunastu zegarach". Absolutnie zachwycony wynalazkami i pomysłami ludzkości - nie tylko w zakresie mierzenia czasu - opowiada odbiorcom o sytuacjach i rozwiązaniach, które zmieniały sposób myślenia o przemijaniu albo zapisały się na trwałe w kulturze, lub też - przynoszą wiadomości na temat postępu cywilizacyjnego. Zegary czasem mają tu znaczenie symboliczne, czasem funkcjonują jako ciekawostki z zakresu techniki i nauki. David Rooney inspiruje się nimi i tworzy eseje, które czerpią zarówno z wiadomości z nauk ścisłych, jak i z filozoficznych skojarzeń - dba jednak przede wszystkim o dostarczanie czytelnikom konkretów, żeby mogli przyjrzeć się czasowi w inny niż do tej pory sposób.

"O czasie. Historia cywilizacji w dwunastu zegarach" to książka starannie przemyślana pod kątem wyboru - autor musiał zdecydować się na odpowiadające dwunastu godzinom na tarczy czasomierza zjawiska i uporządkować je chronologicznie: to przejście od starożytności i zegarów słonecznych po zegary niemal futurystyczne, efekt zadziwiającego postępu techniki. Kosmos staje się zatem ramą kompozycyjną dla tej książki - najpierw odczytywanie godzin z cienia rzucanego przez słońce, później - satelity i urządzenia, które już z poziomu orbity pozwalają na regulowanie zegarków. Nie ma natomiast zachłystywania się komercyjnymi wynalazkami: zegarki jako gadżety w ogóle autora nie interesują. Dzięki temu można faktycznie dostrzec obszary poszukiwań wynalazców i zainteresować się sednem w dążeniu do jak najdokładniejszego mierzenia czasu. Pojawiają się też w naturalny sposób ciekawostki związane z konstruktorami albo działaniami montażowymi, inżynierowie nie będą dla odbiorców anonimowi. Trochę wiadomości z fizyki, trochę z astronomii - David Rooney pomysłowo łączy zagadnienia z różnych dziedzin, żeby skupić je właśnie na istocie chronometrów. Nie traci przy tym niemal dziecięcej radości - kiedy przygląda się kolejnym wynalazkom, kiedy podróżuje, żeby dostrzegać ślady ludzkich wyobrażeń i możliwości - staje się po prostu pasjonatem, człowiekiem, który potrafi się wzruszyć i zdziwić. Przekazuje czytelnikom swoje reakcje - także te bardzo emocjonalne - na konkretne wynalazki. Dzięki temu łatwiej będzie zapamiętywać ich znaczenie i funkcjonowanie na przestrzeni wieków. "O czasie" to książka dla tych, którzy lubią poznawać świat z innej perspektywy - i którzy nie boją się wyzwań. Rooney wie doskonale, jak budować narrację, żeby zmieścić w niej sporo wiadomości - funkcjonuje jako przewodnik hobbysta po świecie zdominowanym przez pośpiech. Zatrzymuje czas, żeby uświadomić odbiorcom, jak wyglądają podstawy w jego obłaskawianiu. Daje szansę na oswojenie się z tematem rzadko w szczegółach istniejącym w dyskursie o najważniejszych wynalazkach ludzkości i o sztuce - udowadnia, że czas nie jest prosty do uchwycenia i zdefiniowania. A przy okazji stawia na rzetelny reportaż uzupełniany osobistymi wstawkami.