Agieszka Frączek: Rymobranie

Wilga, Warszawa 2010.

Rymobraki

Tym razem Agnieszka Frączek mnie nie zachwyciła. Jedna z ciekawszych współczesnych rymopisarek, kontynuująca najlepsze tradycje wierszy dla dzieci Brzechwy czy Tuwima w „Rymobraniu” stanowi cień samej siebie. Wydaje się, że książka została stworzona na szybko, a jeden słowotwórczy pomysł jako motyw przewodni całej serii rymowanek niezbyt imponuje, w konsekwencji „Rymobranie” może w pewnej chwili nieoczekiwanie zacząć nużyć małych odbiorców – a na pewno zmęczy ich rodziców, mimo że przecież publikacja jest poprawna i na tle wielu produkowanych dziś książek z wierszykami dla najmłodszych prezentuje się nieźle.

Jaki pomysł zapewnia istnienie „Rymobraniu”? Przekształcanie wyrazów tak, by w zmodyfikowanej wersji pojawiło się nowe znaczenie, z którego wyprowadzi się zaraz całą fabułę krótkiej opowiastki. W związku z tym dinożarł to dinozaur, który wiele żarł (notabene powtórzenie tego jeszcze w rymie nie budzi pozytywnych doznań estetycznych), poszczekalnia to poczekalnia, w której siedzą psy, rysiopis – rysopis rysia, a przeprowracka – przeprowadzka z powrotem na dawne miejsce. Nie ma w tym tak charakterystycznej przecież dla Frączek finezji, lingwistycznej lekkości i pomysłowości. Słowotwórcze przeobrażenia nie pozwalają wymknąć się wyobraźni poza ramy wyznaczone przez semantykę – przez to absurd kończy się w pomyśle na tytuł wierszyka, a dalej nic już małych czytelników nie zaskoczy. W okładkowym komentarzu pisze autorka „można się chyba trzymać słownika?! / Rymować grzecznie? Figli unikać? / Pewnie, że można! Lecz ja tam wolę / psoty i dzikie słowoswawole”. I właśnie dzikich słowoswawoli w „Rymobraniu zabrakło – te, które są, są ugrzecznione i przewidywalne, pokazują, owszem, że można dokonywać ciekawych operacji na wyrazach – lecz pozostawiają ogromny niedosyt. U innego autora wszystko byłoby w porządku – ale Agnieszkę Frączek stać na dużo więcej.

Skoro już w tytule podkreślony został fakt rymowania, kolejne zastrzeżenie dotyczyć będzie współbrzmień. Frączek sprawia wrażenie, jakby co pewien czas na moment traciła z oczu odbiorców tekstu i pozwala sobie na coś, co w wierszach dla maluchów nie ma prawa bytu, mianowicie zrównywanie fonetyczne głosek r i l. Dzieciom, które są na etapie uczenia się, jak wymawiać r (a wśród odbiorców tej książeczki wiele takich się znajdzie) nie wolno pod żadnym pozorem sugerować, że między r i l zachodzi brzmieniowe upodobnienie. Maluchy są bardzo wyczulone na punkcie zabaw słownych i echowych i pseudorymowanie „zbiera – ziela” niepotrzebnie namiesza im w głowach. To pierwszy błąd. Drugi jest taki, że autorka zniża poziom tekstów i dostosowuje się do mizerii większości rymujących przez stosowanie – znienawidzonych na przykład przez Brzechwę – zdrobnień, które nie są w utworze niczym uzasadnione. Już „spotkanko-ubranko” jest ciężkie do strawienia, „brzuszek-paluszek” po prostu mdli u autorki tej klasy zwłaszcza. W związku z tymi wykroczeniami nie ma już sensu wracać do rymów gramatycznych i powtarzanych, a także do banalnych – nie tym razem.

W krótkich wierszykach opowiada Agnieszka Frączek rozmaite historie. Z rytmem radzi sobie nieźle, opowieści wyznaczają słowotwórcze zabawy. Ale czegoś mi tu brakuje. Iskry? Natchnienia? Odwagi? Być może „Rymobranie” powstało na szybko, może było zbiorkiem wymuszonym. To tomik dobry na chwilę, ale niewiele znajdzie się tu tekstów, do których chce się wracać. Najlepszy – bo lekki i bez wrażenia sztuczności – jest według mnie „Grubelek”, czyli wierszyk o grubym wróbelku. Resztą Agnieszka Frączek nie zachwyca.

Publikacja została przepięknie wydana, zawiera bardzo kolorowe ilustracje, które przykują uwagę maluchów, chociaż momentami sprawiają nieco demoniczne wrażenie. Imitacja trójwymiarowości nie idzie w parze z urealnianiem postaci – zresztą to przy absurdalnych historyjkach nie miałoby sensu. Maciej Szymanowicz postawił na uatrakcyjnianie dwuwymiarowości – jednym spodobają się jego propozycje, innym nie – ale na pewno wpadają w oko.
Wiem, że oceniam autorkę tego tomu surowo, ale uważam, że potrafi ona dużo więcej niż zaproponowała w tej książeczce.