ADiT, Warszawa 2007.
Przewodnik
Leif Zern w tomie "Świecąca ciemność" proponuje czytelnikom dość zwykłą analizę twórczości Jona Fossego, skupiając się na kwestiach dramatycznych i teatralnych. Podchodzi do niej z pozycji krytyka, który ogląda kolejne inscenizacje (świadomy, że do wielu nie dotrze) i z przekonaniem, że ma klucz do sztuk tego autora i nie dopuszcza innych możliwych interpretacji. Zajmuje się przede wszystkim tym, co niedopowiedziane: zawieszone albo celowo przemilczane, co ujawnia się na granicach między wersami albo w niekończonych wypowiedziach postaci. Chce czytać milczenie oraz ciszę - w tym czuje się mocny. Umieszcza Jona Fossego w przestrzeni sław w dziedzinie dramaturgii, przypomina, kim się inspirował, albo - do kogo mu najbliżej. Przekonany o wyjątkowości, nie znajduje jednak metody uchwycenia tej wyjątkowości w planie treści. Przywołuje raczej ogólnikowe frazy, które nie zachwycają na pierwszy rzut oka (chyba że ich siłą miałoby się stać oderwanie od konkretów przy jednoczesnym imitowaniu zwyczajnego języka). Prowadzi poradnik dla reżyserów - ale że do tych reżyserów jest dość sceptycznie nastawiony, niekoniecznie uda mu się trafić do takiej grupy. Chce wyjaśniać i pouczać: ta kategoryczność tonu tam, gdzie autor pozostawiał niedookreślenie, trochę męczy i pokazuje, że może jednak autor nie znalazł najlepszej metody na odczytywanie tekstów sztuk.
Chociaż nie może Zern przytaczać tu pełnych dramatów, a kilkuwersowe kwestie zwykle nie oddają brzmienia całości, stara się przywoływać streszczenia poszczególnych dramatów. Przedstawia bieg wydarzeń lub sylwetki, sprawdza, co się wydarzyło - co zamienia jego komentarze w szkolne wypracowania. Nie ma Leif Zern umiejętności prowadzenia potoczystej narracji, na pewno nie przyciągnie czytelników swoją opowieścią. Trafi jedynie do tych, którzy potrzebują szybkiego przeglądu dokonań oraz podstawowych interpretacji. Nie dostarczy im lektury przyjemnej, a co za tym idzie - nie będzie mógł spopularyzować dramaturgii Jona Fossego.
"Świecąca ciemność" to książka krótka. Stworzona niemal jako bryk, zestaw wskazówek dla tych - licznych - interpretatorów, którzy chcą przenosić te dramaty na scenę. Problem w tym, że Zern jest zbyt przekonany do własnych pomysłów odczytań i narzędzi interpretacyjnych, nie pozostawia miejsca na samodzielne poszukiwania, nie wierzy w czytelników i odbiorców teatralnych. To niekoniecznie droga dotarcia do czytelników, chociaż niekiedy upraszcza komentarze i refleksje. Tom może zostać potraktowany jako podpowiedź nie dla czytelników (którzy operowanie charakterystycznymi frazami mogą dostrzec), a dla widzów oglądających adaptacje. Tu przewodnik bywa niezbędny i bardzo przydatny. Niewielka publikacja stanowić może przypis do sztuk Jona Fossego - dla wszystkich, którzy czują się niezbyt pewnie w wychwytywaniu ukrytych znaczeń oraz kodów autora.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz