Krzysztof Tomasik: Poli Raksy twarz

Czarne, Warszawa 2022.

Ucieczka

Krzysztof Tomasik uzupełnia półkę z biografiami aktorów przez opowieść o tej, która w procesie tworzenia książki nie chce uczestniczyć. Przedstawia twórczy życiorys Poli Raksy - i szuka wyjaśnień fenomenu tej aktorki. "Poli Raksy twarz" to książka skonstruowana na bazie kolejnych ról teatralnych i filmowych, z drobnymi elementami osobistych doświadczeń artystki i z wypowiedziami wyłuskiwanymi pracowicie z wywiadów. Przeprowadza autor czytelników przez role najgłośniejsze - w "Szatanie z siódmej klasy" i w "Czterech pancernych" - kreacje, które sprawiły, że Polę Raksę pokochały całe pokolenia. Później stara się odnotować drogę zawodową bohaterki książki, sprawdza, jakie role teatralne i filmowe przyjmowała - i które spotkały się z uznaniem odbiorców czy krytyki, a które przeszły bez echa. To relacja nieprzeładowana szczegółami - Krzysztof Tomasik rezygnuje z wysuwania Raksy na pierwszy plan, nie stawia jej na piedestale, raczej próbuje po prostu wyliczać dokonania - i odpowiadać na pytanie, dlaczego w pewnym momencie aktorka wycofała się z życia publicznego. Trochę miejsca poświęca też innym wyborom "zawodowym" Poli Raksy, która rozstała się ze sceną - tu najbardziej brakuje komentarzy ze strony samej bohaterki książki, chociaż i tak autor znajduje w różnych miejscach wypowiedzi przydające się do zilustrowania rozdziałów. "Poli Raksy twarz" to publikacja spokojna i starannie przygotowywana. Krzysztof Tomasik rezygnuje z tworzenia mozaiki cytatów: czytelnikom zapewnia informacje i konkrety, odrzuca poetykę plotki i posiłkowanie się anegdotami. Od czasu do czasu sięga po komentarz z zewnątrz, wykorzystuje wypowiedzi kolegów z planu czy z teatru - jako ozdobę samej relacji, a nie źródło wiadomości. Nie zapomina autor o życiu prywatnym Poli Raksy: przedstawia jej męża i syna, później wykorzystuje też w bardzo niewielkim stopniu motywy romansowe (zwłaszcza te, które trafiły do opinii publicznej za sprawą wyznań partnerów Raksy): ale kwestie sercowe czy "domowe" to naprawdę margines w tej opowieści. Krzysztof Tomasik nie może uzyskać od Poli Raksy potrzebnych danych - wybiera zatem cytaty z wywiadów i nimi podsumowuje rozdziały. Dzięki temu nie ma wrażenia, że książka powstaje w oderwaniu od artystki - co ciekawe, ta strategia również wpływa na uspokojenie rytmu tomu: autor nie musi co chwilę odrywać się od narracji, żeby uzupełniać ją o interpretacje Poli Raksy. Owszem, części zagadek nie uda mu się samodzielnie rozwiązać - ale nie przeszkadza to w lekturze. Ta książka jest całkiem sympatyczna, Krzysztof Tomasik ucieka od stylistyki pop, wybiera relację wypełnioną ciekawostkami i faktami, porządkuje dane o karierze Poli Raksy, żeby uświadomić zwłaszcza młodszym czytelnikom, skąd taka postać wzięła się w polskiej kinematografii i dlaczego stała się wręcz kulturowym symbolem. Nie jest to propozycja tylko dla fanów - można bez sentymentów zajrzeć do tomu "Poli Raksy twarz" i cieszyć się tą lekturą.