Paul Heiney: Czy krowy mogą schodzić po schodach? Odpowiedzi na kłopotliwe pytania

Czarna Owca, Warszawa 2014.

Ciekawostki z humorem

Co pewien czas pojawiają się publikacje tego typu – i zawsze cieszą się zrozumiałą popularnością wśród odbiorców. Chociaż bowiem niewielu czytelników chciałoby zgłębiać wiedzę dla rozrywki, miło znaleźć szereg zabawnych lub intrygujących ciekawostek podanych w krótkich, przystępnych wyjaśnieniach. Tom „Czy krowy mogą schodzić po schodach? Odpowiedzi na kłopotliwe pytania” zbudowany został jako zestaw pytań i komentarzy. Pytania zadawali słuchacze naukowej infolinii, a odpowiedzi udzielali akademiccy specjaliści – nierzadko z humorem i w lekkim tonie, by uprzyjemnić przyswajanie wiedzy, zaspokoić ciekawość i zareklamować swoją dziedzinę nauki. Dorośli mogli zatem poczuć się jak dzieci odkrywające świat. Z najbardziej interesujących zagadnień zostały wybrane te do tomu – Paul Heiney przywołuje je, również kierowany ciekawością i chęcią dobrej zabawy.

Książka została podzielona na części tematyczne – i chociaż tematy wskazują na różne obszary zainteresowań, tu sygnalizowane są przez związki z codziennym życiem. Wśród motywów znajduje się zagadnienie wszechświata oraz liczb, ale większa część tomu wolna jest od abstrakcyjnych rozważań. Pojawiają się tu za to pytania związane z człowiekiem (cena ludzkiego ciała, czkawka, kac, długość palców u rąk), ze zwierzętami (czy kangury potrafią pływać) i z owadami. Autorzy zaglądają do kuchni oraz do lustra, by wyjaśniać intrygujące ludzi kwestie – i bardzo rzadko muszą przyznawać się do niewiedzy.

Zdarzają się w tym tomie pytania dosyć naiwne i takie, na które odpowiedzi są powszechnie znane lub łatwo dostępne – tych jest jednak stosunkowo niewiele. Przeważają zagadnienia, które świadczą o kreatywności pytających i faktycznej ciekawości świata – znajdą się w książce pytania, które jeszcze przed przeczytaniem odpowiedzi wzbudzą uśmiech i każą zastanowić się nad dziwnością życia na Ziemi. To dla czytelników miła lekturowa przygoda, a i pokazanie, jak wiele jest tematów, które zasługują na uwagę.

Zadający pytania bawią się tu jak dzieci, a odpowiadający zwracają się bezpośrednio do nich. To nadaje całości charakteru familiarnego, oddalającego relację uczeń-nauczyciel, za to podkreślającego motyw zabawy. Ważne jest to, że eksperci nie zachowują śmiertelnej powagi ani dostojnych tonów, co więcej, w swoje odpowiedzi wplatają czasem nawet i dobroduszne piny (bywa, że i z pytających). To sprawia, że wyjaśnienia lepiej się czyta – i łatwiej zapadają w pamięć. Przypomina również o rozrywkowym charakterze popularnonaukowego tomu. Oczywiście swoista teleturniejowa konwencja – krótkie i błyskotliwe odpowiedzi – uniemożliwia dokładne przeanalizowanie tematu czy zagłębianie się w zagadnienie, choćby najbardziej intrygujące. „Czy krowy mogą schodzić po schodach” funkcjonuje raczej jako zaproszenie do świata nauki, próba zachęcenia odbiorców do poszukiwania wiedzy.

Paul Heiney wybiera spośród szeregu pytań te, które wydają mu się najciekawsze, najbardziej twórcze i z różnych powodów ważne. Wie dobrze, że jego publikacji nie da się traktować jako źródła wiedzy, a jedynie jako ciekawostkę. Stara się zatem sygnalizować kwestie warte rozwinięcia i dalszych poszukiwań, dostarcza czytelnikom impulsu do działania. Pozwala im poczuć się dziećmi na moment i w niewielkim zakresie, ale jednak do końca umożliwia czerpanie radości z lektury. „Czy krowy mogą schodzić po schodach” to jedna z wielu publikacji tego rodzaju – i jak każda znajdzie grono zwolenników wśród różnych grup odbiorców. Wiedza przecież nie musi być nudna.