W.A.B., Warszawa 2021.
Ciemne losy
„Wieczór w raju”, zbiór opowiadań Lucii Berlin, to książka wypełniona obrazkami rodzajowymi najwyższej próby. Autorka wykorzystuje umiejętność podsłuchiwania rzeczywistości, żeby nakreślić skomplikowane – i nie budzące nadziei – losy różnych kobiet, dziewczyn i dziewczynek. Przedstawia sytuacje zwykle minorowe w tonacjach, stawia na punkty wyjścia związane z utratą, bezradnością albo po prostu marazmem codzienności. Bohaterkom każe wykonywać zadania, które na pewno nie przeniosą ich do lepszej rzeczywistości, ale są konieczne, żeby przetrwać. Do tego jest bardzo przekonująca w charakterystykach, na poziomie motywacji postaci czy ich reakcji na drobne trudności. „Wieczór w raju” to daleka od idylliczności relacja związana z sukcesywnym pozbawianiem marzeń – a jednak całość nie przygnębia.
Lucia Berlin zatrzymuje czytelników przy sobie dzięki sugestywności prozy. Małe formy nie przeszkadzają jej w rozwijaniu skrzydeł: każda minihistoria jest tutaj prawdziwym popisem literackim i dawką silnych emocji. Odbiorcy, dla których prezentowane wydarzenia pobrzmiewać będą egzotycznie, bez trudu wczują się w losy postaci – i zaczną im kibicować mimo świadomości, że baśniowych rozwiązań tu nie ma. „Wieczór w raju” to pokazanie, jak ludzie znajdują sobie miejsce w niegościnnych warunkach – i jak układają życie na przekór przeciwnościom i pułapkom. Co ważne, autorka rezygnuje z literackich schematów. Nie tylko funduje czytelnikom szereg różnych fabuł: za każdym razem proponuje inną wrażliwość, inny styl prezentowania bohaterów i inny zestaw problemów. Dodatkowo kompletnie zmienia kwestie warsztatowe: owszem, na poziomie opisów ma swój charakterystyczny styl – mocno literacki i jednocześnie lekko nieprzezroczysty, ale już na poziomie konstrukcji poszczególnych opowiadań – sięga po rozmaite pomysły i realizuje opowieści za pomocą zabiegów, których nie powtarza. Utrzymuje tym samym odbiorców w ciągłej ciekawości kolejnych tekstów, bawi się możliwościami, jakie zapewnia jej zestaw narzędzi pisarskich.
Jest Lucia Berlin autorką, która widzi wiele – i nie boi się trudnych zagadnień. Wciąż doświadcza swoich bohaterów, zmusza ich do weryfikowania kodeksów wartości i do zastanawiania się nad sensami egzystencji, a przecież portretuje ich przy banalnych czasami czynnościach. Wybiera konkret, który dopiero w procesie odbioru zamieniać się będzie w refleksję nad egzystencją. Nie daje się łatwo zaszufladkować: unika czytelnych odniesień, zależy jej raczej na budowaniu nietypowej atmosfery, która umożliwi zrozumienie wyborów postaci. Jest Lucia Berlin autorką bardzo świadomą znaczenia literackich zabiegów, kiedy wprowadza odbiorców do przestrzeni pojedynczych historii, to wie, że nie straci ich aż do finału. Stawia na namacalność świata przedstawionego, zależy jej w pierwszej kolejności na przekonujących sylwetkach ludzi. W ślad za tym idą dobrze przemyślane uczucia – uruchamiane w związku z odpowiednio dobranymi sytuacjami. Nie ma tu żadnych zgrzytów w kreowaniu rzeczywistości w drobnych formach – i dzięki temu „Wieczór w raju” wypada znakomicie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz