Sharon Moalem: Lepsza połowa. O genetycznej wyższości kobiet

Prószyński i S-ka, Warszawa 2020.

Tajemnica chromosomu

Internet pełen jest memów wyjaśniających, dlaczego mężczyźni żyją krócej od kobiet. Niezależnie jednak od dowcipów obrazkowych można zaobserwować choćby w najbliższym otoczeniu, że kobiety mają większą szansę doczekać sędziwych lat. Sharon Moalem postanowił zgłębić tę tajemnicę i efekty swoich obserwacji oraz poszukiwań przedstawia w tomie „Lepsza połowa. O genetycznej wyższości kobiet”. To publikacja szczególnie dla zainteresowanych genetyką, autor nie będzie się odnosić do wypadków losowych. Nie zamierza też koncentrować się wyłącznie na sytuacji ludzi starszych i na uwarunkowaniach płynących z higieny pracy czy z uporządkowanego trybu życia. Interesuje go wyłącznie zaakcentowana w podtytule „wyższość kobiet” – możliwość wykorzystywania przez organizm „uśpionego” drugiego chromosomu X. Pod tym względem mężczyźni rzeczywiście nie mają szans na poprawę swojej sytuacji. A Moalem szuka kolejnych dowodów na potwierdzenie swojej tezy. Przywołuje sytuację bliźniąt-wcześniaków, z których tylko dziewczynka może przeżyć, ale i motyw chorób zakaźnych (nawiasem mówiąc, wpisuje się tym zagadnieniem bardzo dobrze w obecną sytuację pandemiczną i między wierszami może wskazać zasady postępowania – niby powołuje się na przypadek ospy, jednak przestroga jest wyraźna i znacząca). W ujęciu, które przedstawia, istnieje jeden punkt na niekorzyść kobiet: częstsze zapadanie na choroby autoimmunologiczne.

„Lepsza połowa” to książka, w której autor koncentruje się na wyjaśnianiu kwestii genów i ich wpływu na stan zdrowia człowieka. Interesują go wywołane w ten sposób różnice między kobietami i mężczyznami (i posługuje się nie tylko wizją lepszego radzenia sobie z chorobami atakującymi układ odpornościowy: przypomina między innymi, że nie jest mitem umiejętność rozpoznawania większej liczby kolorów przez kobiety, podobnie jak zwiększona tolerancja na alkohol wydaje się domeną mężczyzn). Informacja o wpływie chromosomu X na egzystencję ma znaczenie nawet w badaniach wprowadzanych na rynek leków – i Moalem zaznacza, kiedy może to być istotne w poszukiwaniach ratunku. W tej książce znajdzie się także wiadomość o tym, kto lepiej znosi leczenie nowotworów – nie wiąże się to tylko z nastawieniem psychicznym czy nielekceważeniem badań prewencyjnych i okresowych. Omawia autor po kolei te cechy organizmów kobiet, które mogą przyczynić się do przetrwania. Nie tylko żartobliwie nawiązuje do haseł o równouprawnieniu czy wyższości jednej z płci – trzeba mu przyznać, że wie, jak przyciągnąć uwagę masowych odbiorców – ale jeszcze bez odwoływania się do stereotypów i obiegowych opinii udowadnia, że różnice na poziomie chromosomów mają poważny wpływ na jakość życia kobiet i mężczyzn.

Nie jest to jednak tom bezwzględnie dla wszystkich: Sharon Moalem woli w popularnonaukowych wyjaśnieniach przechylać się na stronę nauki, nie – felietonu. Całkiem dużo miejsca poświęca na kwestie związane z biologią, mniej na anegdoty i obserwacje z życia wzięte – więc to, czego poszukują masowi odbiorcy, zajmuje tu zaledwie fragment książki.