Marta Guzowska: Archeologia. Mumie, złoto i stare skorupy

Nasza Księgarnia, Warszawa 2021.

Zawody

Marta Guzowska postanowiła przybliżyć dzieciom sekrety archeologii. Wykorzystując rozbudzające wyobraźnię opowieści, tworzy narrację o "mumiach, złocie i starych skorupach" - jak głosi podtytuł tej sporej objętościowo publikacji. Wyjaśnia w książce, kim jest archeolog, czym różni się od historyka i jak wygląda jego praca. Odpowiada na pytania i rozwiewa wątpliwości, które pojawiają się przy analizowaniu szczegółów tego zajęcia: tłumaczy dzieciom między innymi, skąd wiadomo, w jakim miejscu zacząć kopać (ale też przestrzega przed samodzielnymi i amatorskimi próbami znajdowania skarbów). Przedstawia charakterystyczny strój archeologa i przekonuje, że pozostało jeszcze bardzo dużo "skarbów" do odkrycia. Zresztą z motywem skarbów też się rozprawia - archeologia nie polega przecież na znajdowaniu wyłącznie monet czy klejnotów. Kiedy już Marta Guzowska zaprezentuje dzieciom absolutne podstawy związane z zawodem archeologa przechodzi do opowiadania o najważniejszych i najciekawszych odkryciach. Zestaw kilkunastu ważnych momentów w historii archeologii wyjaśnia najlepiej, dlaczego ten zawód jest tak ekscytujący. Autorka przygląda się też mitom związanym z przeszłością - a możliwym do obalenia dzięki archeologicznym odkryciom, zwraca zatem uwagę na praktyczny aspekt pracy archeologów w kontekście objaśniania przeszłości. Wprowadza zagadki do rozwiązania przez kolejne pokolenia archeologów i... zaprasza do muzeów (żeby nie zanudzić młodych zwiedzających, wymienia po trzy najciekawsze eksponaty w wybranych przybytkach). Jest to książka przygotowana w dużej części w schemacie pytań i rozbudowanych odpowiedzi - tak, żeby nie zniechęcać dzieci zbyt długą narracją i rozbudzać zainteresowanie tematem (przedstawiane w tytułach podrozdziałów pytania przyciągają, najpierw nakłaniając do zastanowienia się nad możliwymi odpowiedziami, a potem - do prześledzenia właściwych komentarzy. Marta Guzowska może zatem zaprosić nie tylko do lektury, ale wręcz do interaktywnej zabawy. Archeologia przestaje zatem być dostępnym dla wybranych zajęciem, a zaczyna istnieć jako sposób na życie. Dzieci mogą przekonać się, czy odpowiadają im takie zadania, sprawdzą, jakich przedmiotów powinny uczyć się w szkole pilnie, żeby móc w przyszłości prowadzić archeologiczne badania i - czy taki zawód w ogóle ma sens. "Archeologia" to bardzo szczegółowe, a jednocześnie pełne przygód przeprowadzenie przez temat. Marta Guzowska chętnie dzieli się wieloma ciekawostkami i przekonuje najmłodszych odbiorców, że można znaleźć tu sporo dla siebie. Jednocześnie oddala wizję archeologów z filmów - żeby nikt nie poczuł się rozczarowany.

Joanna Czaplewska ilustruje ten tom. Czasami jej rysunki pełnią funkcję informacyjną i pomagają w rozpoznawaniu charakterystycznych kształtów albo w eksponowaniu różnic między przedmiotami. Często jednak stają się po prostu ozdobą narracji - pozwalają podkreślić klimat pracy archeologa na stanowisku, a także działają na fantazję dzieci - zwłaszcza przez pokazywanie tego, czego nie mogą dostrzec bohaterowie z rysunków. "Archeologia. Mumie, złoto i stare skorupy" to publikacja bardzo udana i cenna z perspektywy dzieci oraz ich rodziców. To rzeczowa prezentacja zawodu - z odpowiednio uwypuklonymi elementami przygody.