* * * * * * O tu-czytam
tu-czytam.blogspot.com to strona z recenzjami: portal literacki tworzony w pełni przez jedną osobę i wykorzystujący szablon bloga dla łatwego wprowadzania kolejnych tekstów.

Nie znajdzie się tu polecajek, konkursów, komciów ani podpiętych social mediów, za to codziennie od 2009 roku pojawiają się pełnowymiarowe (minimum 3000 znaków) omówienia książek.

Zapraszam do kontaktu promotorki książek i wydawnictwa.

Zabrania się kopiowania treści strony. Publikowanie fragmentów tekstów możliwe wyłącznie za zgodą autorki i obowiązkowo z podaniem źródła. Kontakt: iza.mikrut@gmail.com

niedziela, 27 maja 2018

Agnieszka Haska: Hańba! Opowieści o polskiej zdradzie

W.A.B., Warszawa 2018.

Ulubione hasła

Ulubione hasła sceny politycznej i radykałów krzyczą z (równie krzykliwej) okładki tomu "Hańba! Opowieści o polskiej zdradzie" i widać wyraźnie, że wydawnictwo, a może też i sama autorka mają pomysł na marketingowe wykorzystanie tego, co dzieje się wokół. Wzbudzenie kontrowersji co prawda zatrzyma się już na poziomie okładki i tytułu (ewentualnie jeszcze na wstępie do książki), ale wzrok tom przyciągnie. Inna rzecz, że wzrok nie tych, których by pozycja zainteresowała - to już jednak nieistotne. Agnieszka Haska o zdradzie pisze z perspektywy kulturoznawczej, a w dodatku nie interesuje jej zdrada w ogóle i na przestrzeni dziejów, a jedynie przypadki z czasów drugiej wojny światowej. Jako właściwe tworzywo książki wykorzystuje prasę konspiracyjną i wyostrzone do granic możliwości podziały. Przeszłość i teraźniejszość krajowa interesują ją tylko o tyle, żeby naświetlić sytuację, w której pojawia się dyskurs zdrady, żeby zasygnalizować, że widzi zjawisko szerzej niż tylko jako temat badań do doktoratu. Bo "Hańba!" wyrosła z pracy doktorskiej i w dużej części w dalszym ciągu nią jest, chociaż narracyjnie autorka wychodzi z akademickiego stylu na rzecz popularyzatorskiej, lekkiej relacji, przynajmniej na sporym obszarze tekstu. Nie ulega jednak wątpliwości, że gdyby pozostawić w tytule książki informację o motywie zdrady w czasach drugiej wojny światowej, chociaż lepiej oddawałoby to zawartość tomu, przyciągnęłoby znacznie mniejszą liczbę czytelników.

Czyta więc Agnieszka Haska opowieść o zdradzie przez pryzmat wartości i kodeksów moralnych z czasów wojny. Pokazuje, jak traktowane były kobiety zadające się z Niemcami i publiczność przychodząca do kina. Przygląda się trzem życiorysom: Igo Syma, Adama Dołżyckiego i Feliksa Burdeckiego, żeby nakreślić mechanizmy zdrady na konkretnych przypadkach. Analizuje podział na "nas" i "ich", bo tak najłatwiej jest pokazać przekraczanie społecznych granic i norm. Zdrada okazuje się w tym wypadku wykroczeniem poza przyjęte reguły życia społecznego - a nie jest elementem politycznej przepychanki. Nawet ciekawie analizuje autorka rzeczywistość drugiej wojny światowej przez pryzmat zdrady jako klucza interpretacyjnego – szkoda tylko, że czasami wpada w szkolne pułapki, prezentuje całe życiorysy lub powtarza oczywistości. Owszem, zależy jej na przedstawieniu motywu zdrady od podstaw i wyprowadzeniu definicji czy komentarzy, które da się rozszerzyć na każdą sytuację - ale bywa, że naiwnością nie zachęca do dalszego czytania.

W kontekście rozbudowanej opowieści o wojnie razi dodany na siłę wstęp o miesięcznicy smoleńskiej (autorka usadawia się tu nad... kawą z mlekiem – informacja kompletnie zbędna w opowieści, chociaż ma unaocznić odbiorcom dystans do wydarzeń), a także zakończenie o istnieniu oskarżeń o zdradę w dyskursie dzisiejszych polityków. Nie ma to wiele wspólnego ani z rozczytywaną tak dokładnie zdradą, ani z rzeczywistymi historycznymi ujęciami tego hasła, pozwala jedynie odrobinę uzasadnić ogólny tytuł. Agnieszka Haska nie potrafi przeprowadzić przez wieki zdrad, ani też nie ma takiego zamiaru od samego początku - dobrze by zatem było, gdyby zatrzymała się na poziomie odczytywania zdrady jako kategorii interpretacyjnej, a nie wchodziła w sferę politologii, obcą jej i średnio czytelną bez dystansu czasowego. "Hańba! Opowieści o polskiej zdradzie" to nie rejestr doświadczeń związanych z odchodzeniem od ogólnie przyjętych zasad – to próba pokazania, jakie informacje przynosi fakt dopuszczenia się zdrady, jak jest odbierany przez otoczenie i jak wpływa na dyskusje czy oceny.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz