Paige Williams: Sprzedam dinozaura. Paleontolodzy, kolekcjonerzy i przemyt skamielin

bo.wiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.

Odkrycia

Paige Williams przygląda się sprawie, która nabrała charakteru międzynarodowego i rozciąga się właściwie na wiele milionów lat. "Sprzedam dinozaura" to opowieść o tym, co poza zasięgiem przeciętnego człowieka, nawet zainteresowanego skamielinami. Obszerna popularnonaukowa książka o reportażowym charakterze zaspokaja ciekawość odbiorców i przynosi im sensacyjną relację związaną z poszukiwaniami śladów przeszłości.

Pojawiają się w tej historii ludzie, którzy chcą odkrywać ślady z zamierzchłej przeszłości zaklęte w kamieniach. Poszukują kości dinozaurów lub ich śladów odciśniętych w skałach. Walczą o to, żeby skomercjalizować pracę w duchu paleontologicznym, uznają, że ważniejsze od dobra nauki jest dobro prywatnych kolekcjonerów i możliwość zarobku. A czasami w ogóle nie zastanawiają się nad prawnymi konsekwencjami swoich wyborów i działań. Z tego zresztą bierze się najwięcej problemów. Poszukiwacze dinozaurów stawiają na dość nietypowy sposób zarabiania na życie. Wiąże się to ze sporymi wyrzeczeniami i odwlekaniem w czasie potencjalnego bogactwa - udaje się jednak z tego utrzymać. Bo przecież nie wyłącznie dinozaury fascynują nabywców - czasami wystarczy ząb rekina. Ci, którzy zajmują się paleontologią komercyjną, posiedli umiejętności imponujące - potrafią nie tylko wyciągać wnioski z tego, co znajdą w ziemi, ale też samodzielnie preparować zwłoki zwierząt, oczyszczać szkielety i... przygotowywać rusztowania pod eksponaty. Nikt nie może odmówić im ciężkiej pracy i samozaparcia. A Paige Williams postanawia zaprezentować bohaterów tomu w zwyczajnych okolicznościach. Skupia się na życiu rodzinnym i na wiadomościach dalekich od celu książki, bardzo dużo uwagi poświęca na zaprezentowanie rutyny i codziennych obowiązków (albo świętowania) - żeby zapewnić czytelnikom pewną więź z postaciami i przekonać ich, że nie ma czarno-białych ocen i jednoznacznych komentarzy dla działań tych, którzy nie zostali uczonymi.

Na kartach tej książki bez przerwy powraca temat konfliktu między badaczami i prywatnymi poszukiwaczami skamielin - wyścig trwa, a stawka jest wysoka: w końcu ci pierwsi chcą dowiedzieć się jak najwięcej o przeszłości Ziemi, ci drudzy - liczą na spektakularny zarobek dzięki ciężkiej pracy i nie zamierzają dzielić się zyskami. Jedni i drudzy mają swoje argumenty - i nie słuchają się wzajemnie. W pewnym momencie Paige Williams przechodzi do opowiadania o historii i polityce Mongolii, bo na pustyni Gobi znajduje się najwięcej szkieletów dinozaurów - i najbardziej rekordowe znaleziska pochodzą właśnie stamtąd. Odbiorcy szybko włączą się w akcję i będą przeżywać kolejne wydarzenia, opowiadając się po jednej ze stron. "Sprzedam dinozaura" do końca trzymać będzie w napięciu - bo w pewnym momencie do opowieści dojdzie jeszcze werdykt wymiaru sprawiedliwości. Kłótnie o dinozaury będą coraz bardziej widowiskowe i medialne. Nawet jeśli sama praca paleontologów nie zawsze wydaje się atrakcyjna, dzięki temu ujęciu wybrzmiewa z całą mocą i zaintryguje odbiorców. Jest to książka bardzo szczegółowa, ale utrzymana w sensacyjnym tonie, znudzić się nie może - odbiorcy będą śledzili tutaj przygody niemal filmowe - przekonają się też, jak ważne jest dbanie o okruchy przeszłości. Jest "Sprzedam dinozaura" książką wyjątkową i bardzo atrakcyjną dla szerokiego grona czytelników. Pozwala na przeniesienie się do innego świata - sprawdzenie, jak funkcjonuje środowisko obce większości odbiorców, ale mocno działające na wyobraźnię.