Kasia Bulicz-Kasprzak: Saga wiejska. Zielone pastwiska

Prószyński i S-ka, Warszawa 2021.

W naturze

Kasia Bulicz-Kasprzak proponuje czytelniczkom trzecią powieść w serii Saga wiejska - „Zielone pastwiska”. Opowieść o pokoleniu, które dorasta przed drugą wojną światową to zanurzenie się w rzeczywistość nieistniejącą dzisiaj i wręcz trudną do wyobrażenia. Autorka proponuje przegląd wydarzeń obyczajowych, czasami z odcieniem sensacji lub kryminału – ale zwykle zatopionych w rytm natury. W „Zielonych pastwiskach” najważniejsze jest odsunięcie zdobyczy cywilizacyjnych: wszystko zawęża się do wsi. Akcja toczy się w gospodarstwach i w polu, nie ma możliwości wyjścia poza tę przestrzeń – wieś jest dla bohaterów wszystkim. Autorka zagląda do różnych domów, przedstawia dylematy różnych ludzi – bez względu na ich wiek, płeć czy doświadczenie życiowe. Przeskakuje między postaciami, a właściwie – przechodzi od jednej osoby do drugiej, rejestrując ich bolączki i codzienne wyzwania. Przechodzi – bo opowieści o problemach bohaterów są tu mocno rozrzedzone, nie jest tak, że Kasia Bulicz-Kasprzak bez przerwy relacjonuje życie mieszkańców wsi. Robi to raczej w przerwach, po opowiadaniu o lokalnych zwyczajach i działaniach dzisiaj przeważnie nieznanych szerszej grupie odbiorców, bardziej skupia się na otoczeniu.

„Zielone pastwiska” to książka opiewająca przedwojenną wieś. Daleka od sielanki za sprawą fabuły, która czasami staje się okrutna, a czasami – niepokojąca. Jeśli ktoś nie lubił w lekturach (na przykład w „Nad Niemnem”) opisów przyrody, może się przy tym tomie męczyć, bo tu pojawiają się przede wszystkim takie opisy – autorka sięga po kolejne naturalne wydarzenia i pokazuje, jak radzono sobie z nimi w gospodarstwach (wyraźnie to widać na przykładzie burzy). Każdy rozdział rozpoczyna jeszcze od wiadomości wydobytych z lektur i opracowań, przytacza przepisy lub komentarze dotyczące używanych narzędzi, obecnie zapomnianych. Później tylko rozszerza wiadomości, już jako opisy w ramach narracji. Decyduje się na opowiadanie o tym, co robią ludzie w ogóle – bez odwoływania się do konkretnych postaci. Utrwala zwyczaje i analizuje postawy. To wszystko składa się na rozległą panoramę wsi, obraz szczegółowy i bardzo dla odbiorców cenny – utrwalający świat, który już nie istnieje. I te opisy spaja autorka za pomocą przygód mieszkańców wsi. Wprowadza bardzo urozmaicone zagadnienia, nie zawsze możliwe do przewidzenia. Łączy traumatyczne czasem sprawy ze statycznym, niemal uspokajającym (zwodniczo) rytmem narracji – i wychodzi to całkiem dobrze.

Kasia Bulicz-Kasprzak zabiera czytelników do świata, w którym jest bardzo mało miejsca na nawiązania do pozaliterackiej - publicystycznej - rzeczywistości. Tylko czasami wprowadza odwołania do spraw wagi państwowej czy wręcz międzynarodowej – jeśli nie da się pominąć ich wpływu na niewielką społeczność. Zwykle jednak może koncentrować się na tym, co najbliższe bohaterom. Dzięki temu „Zielone pastwiska” to powieść, która zyskuje niepowtarzalny klimat.