Daniel Goleman: Focus. Sztuka koncentracji jako ukryte dążenie do doskonałości

Media Rodzina, Poznań 2014.

Nauka uważności

Daniel Goleman jest autorem, który potrafi przyciągnąć uwagę czytelników i zatrzymać ich przy swoim tekście. „Focus” dotyczy zresztą sztuki skupiania uwagi – i miejsca tej umiejętności w dzisiejszym świecie. „Focus” napisany jest językiem publikacji z dziedziny psychologii – łączy naukowe podejście z próbą przedstawienia wyników badań szerokiemu gronu odbiorców. Goleman w dodatku potrafi wskazać sfery życia, w których koncentracja okazuje się szczególnie pożądana – przeprowadza czytelników od tematu szkoły po kariery zawodowe i pozycje liderów. Do swojego wywodu włącza co pewien czas podchwytliwe testy – uświadamiające, jak łatwo o rozproszenie uwagi. Goleman wprawdzie nie podąża inną drogą niż popularyzatorzy psychologicznych odkryć, ale też udaje mu się zaangażować w lekturę. „Focus” daje się w końcu potraktować również jako ciekawostka z dziedziny samorozwoju.

Temat uważności i koncentracji objawia się w rozmaitych sferach. Czasem dotyczy samokontroli, innym razem odnoszenia się do podwładnych. Goleman przedstawia powiązania między stanowiskiem a tempem odpisywania na e-maile, pozwala wysnuć daleko idące wnioski z nieuświadamianych nawet reakcji. W swojej książce zajmuje się pracą mózgu oraz społecznymi uwarunkowaniami, rolą kontroli w codziennym życiu i tłumaczeniem źródeł podejmowanych decyzji. Autor przekonuje do podjęcia wysiłku i ćwiczenia umiejętności koncentracji uwagi – to ma zapewnić profity nie tylko w postaci akcentowanej w podtytule doskonałości.

Goleman przybliża czytelnikom zasady działania umysłu, łącznie z podświadomymi wyborami i spostrzeżeniami, podkreśla automatyzm i odruchowość niektórych reakcji i wynikające z tego pułapki. Pierwsze rozdziały pomagają też w wyznaczaniu wszelkich „utrudnień”, czynników rozpraszających koncentrację. Nakierowanie odbiorców na ten temat zmusza do uważniejszego śledzenia tekstu, zwłaszcza że autor coraz częściej odwołuje się do naukowych doświadczeń – zawsze dla odbiorców ciekawych, bo powiązanych z zagadkami mózgu. Następnie przychodzi czas na kwestie samokontroli – Goleman prowadzi do panowania nad zachciankami i pokusami, hamuje myślenie stadne i wskazuje problemy płynące z niedostrzegania własnych niewłaściwych zachowań. Uczy empatii, czyli zrozumienia innych – stąd już prosta droga do wyczulenia na pułapki myślenia systemowego. To koncentracja pozwala wydobywać z chaosu to, co istotne, a wyciszać pozostałe dane. Goleman może zatem ostrzegać przed niebezpiecznymi mechanizmami. Odnosi się do możliwych treningów i sprawdza, czy gry komputerowe pomagają czy przeszkadzają w rozwijaniu sztuki uważności. Ostatnią część tomu poświęca natomiast zagadnieniu liderów – czyli roli koncentracji w kierowaniu zespołem i dążeniu do określonego celu. „Focus” temat uważności traktuje zatem całościowo i z uwzględnieniem ważnych dla dzisiejszego odbiorcy motywów.

Daniel Goleman sięga tu po lekki styl – jest w stanie przytaczać naukowe badania i przeprowadzać analizy wniosków w sposób, który będzie dla czytelników atrakcyjny. Motyw koncentracji wydaje się szczególnie istotny teraz, gdy młodsze pokolenia nie potrafią już funkcjonować z dala od nowych mediów czy telefonów komórkowych i nawet towarzyskie spotkania przerywają wizytami w wirtualnym świecie. Od tego problemu Goleman wychodzi – bo doskonale wie, jak skupić uwagę czytających na tekście. Przez całą książkę stosuje techniki podtrzymywania koncentracji – przez opisy sytuacji z życia wziętych (a inspirujących uczonych), zadania dla odbiorców lub proste notatki podsumowujące treść. „Focus” to publikacja, która w zawoalowany sposób zachęca do pracy nad sobą.