Eliza Piotrowska: Ortografia - twardy orzech, ale każdy zgryźć go może

Nasza Księgarnia, Warszawa 2021.

Na pamięć

Żeby ułatwić najmłodszym zapamiętywanie reguł ortografii, twórcy często sięgają po mnemotechniczne wierszyki. Rymowanki sprawiają, że nie tylko można oswoić się z zasadami pisowni, ale też wyćwiczyć skojarzenia wzrokowe. Na rynku pojawia się tomik Elizy Piotrowskiej „Ortografia – twardy orzech, ale każdy zgryźć go może”, bardzo kolorowa publikacja wypełniona wierszykami i ćwiczeniami dla najmłodszych. To pozycja wspomagająca proces edukacji i sprawiająca, że dzieci zechcą pracować nad językowymi umiejętnościami. Tomik został podzielony tematycznie (ze względu na ortograficzne zasady), a w ramach każdego działu pojawia się jeszcze przejrzysty dodatkowy układ (z wyróżnieniem konkretnych zasad pisowni). I tak osobna bajka dotyczyć będzie wymiany ó na o, ó na a lub ó na e, pisowni w końcówkach wyrazów czy wyjątków od reguł. Autorka szuka nie tylko tych znanych powszechnie wskazówek, wynajduje też serie wyrazów łączonych kolejnymi podobieństwami – i wskazuje je dzieciom. Robi to sprytnie: stara się w wierszykach zamieścić jak najwięcej słów pokazujących daną zasadę (graficzne wyróżnienia „kłopotliwych” liter czy dwuznaków pomagają w zapamiętywaniu). Rozśmiesza dzieci pomysłami na wierszyki – liczy się tu humor i absurd, nigdy nie wiadomo, w jakie rejony zaprowadzi autorkę wyobraźnia. Wierszyki wzbogacane są o dodatkowe komentarze albo polecenia dla odbiorców: można tutaj czasami uzupełniać samodzielnie brakujące litery, innym razem wskazywać zasadę, która została wykorzystana (i którą należy zapamiętać). Pytania do dzieci wzmacniają interaktywny charakter książki, ale przypominają też zeszyty z łamigłówkami: to zaproszenie do zabawy i do wysiłku umysłowego. Wykreślanki, diagramy, uzupełnianki – wszystko to, co może zaintrygować kilkulatki i przekonać do rozrywek intelektualnych się tu pojawia. Nadrzędne są oczywiście wierszyki, Eliza Piotrowska bawi się słowami. Poza ó i u, ch i h, rz i ż zajmuje się między innymi samogłoskami nosowymi (zwłaszcza w wygłosach wyrazów, świadoma, że tam sprawiają najwięcej kłopotów nie tylko dzieciom), pisownią „nie” z różnymi częściami mowy oraz zasadami pisowni wyrazów z wielkiej lub małej litery. To wszystko sprawia, że dzieci otrzymują swoistą podpowiedź dotyczącą słownikowych reguł – mniej rygorystyczną niż w podręcznikach, przyjemną w odbiorze, ciekawą i kojarzącą się z zabawą. Eliza Piotrowska bawi się tematem ortografii, jeśli zatem dzieci sięgną do jej książeczki, mogą się przekonać, że zasady pisowni to nic strasznego, da się je łatwo przyswoić, a nawet wykorzystać do łamigłówek. Tak przygotowana propozycja została wzbogacona o dowcipne ilustracje Oli Krzanowskiej: widać tu za każdym razem zmianę atmosfery rozkładówek, poszukiwania motywów, które zaintrygują maluchy. Ortografia wcale nie musi być nudna i nie musi kojarzyć się z regułami do wkuwania – ten tomik wyraźnie to pokazuje.