Juliette Powell, Art Kleiner: Dylemat sztucznej inteligencji. 7 zasad odpowiedzialnego tworzenia technologii

Helion, Gliwice 2024.

Wyzwania

W świecie, w którym sztuczna inteligencja coraz częściej wkracza do zwykłego życia warto zastanowić się nad tym, do czego może prowadzić i jakie zagrożenia ze sobą niesie. Juliette Powell i Art Kleiner nie mają zamiaru zatrzymywać się nad techniczną stroną uczenia maszynowego, wolą podrzucić odbiorcom kilka kwestii do błyskawicznego rozważenia - zastanawiają się nad tym, co zrobić, żeby ograniczać ryzyko przy decyzjach podejmowanych przez roboty (zdarzają się przecież wypadki powodowane przez oddanie procesu decyzyjnego maszynom). Zadają ważne pytania o zestaw wartości i o dziedziny życia, które powinny pozostać kontrolowane przez człowieka. Sztuczna inteligencja może się przydać w różnych obszarach egzystencji i zarabiania - jednak trzeba dobrze zrozumieć jej specyfikę (czyli w zasadzie - nieprzewidywalność), żeby wykorzystywać ją w pełni i w odpowiednich zakresach. Mówią autorzy książki o wyzwaniach i o dylematach związanych z przejmowaniem przez AI pewnych zadań - świadomi są tego, że każdy wynalazek budzi lęk, ale też każdy przedmiot może być używany zgodnie z przeznaczeniem albo jako śmiercionośna broń, wszystko wiąże się z odpowiednimi mechanizmami kontroli albo umiejętnością przewidywania przyszłości. I podsuwają czytelnikom zestaw zasad, które powinny być w związku ze sztuczną inteligencją przestrzegane - tak, żeby uniknąć problemów i wpadek, a w pełni cieszyć się współpracą z maszynami. Jest tutaj nie tylko zestaw przestróg (tony katastroficzne raczej zniechęciłyby do lektury), liczy się zwłaszcza wyznaczanie możliwości i szans, działań, które mają przyszłość i które budzą nadzieję na odpowiednie i odpowiedzialne wykorzystywanie AI. Jest w tym również głęboki namysł nad ludzkością i działaniami, które wykraczają poza systemowość. Nawet najdoskonalsza maszyna nie jest dzisiaj w stanie wyzwolić się ze schematów i wyciągnąć logicznych wniosków z absurdalnych przesłanek - nie ma więc na razie obaw nad całkowitym oddaniem władzy robotom. Jednak refleksja nad znaczeniem AI w codziennym życiu powinna już się pojawiać i "Dylemat sztucznej inteligencji" to właśnie taki krok do ważnej dyskusji łączącej środowiska ścisłowców i humanistów.

Dobrze poprowadzona jest tu narracja, książka - mimo nastawienia na humanistyczne myśli i filozoficzne nieco czy przynajmniej refleksyjne tony w odkryciach - jest spójna i konsekwentnie realizuje założoną strukturę. Dzięki temu porządkuje wiedzę i sprawia, że odbiorcom łatwiej się będzie po niej nawigowało. Chociaż nie jest zbyt wielka objętościowo, przywołuje sedno tematu, sygnalizuje czytelnikom sprawy, nad którymi warto się pochylić i które mogą zmodyfikować sposób myślenia o uczeniu maszynowym. Wytycza pułapki i rodzaje zadań, które nie nadają się do zalgorytmizowania, ale pokazuje też, jak różni się to, co może osiągnąć AI od wyobrażeń człowieka na temat efektów działań sztucznej inteligencji. To nie jest publikacja futurystyczna: ściśle wiąże się z rzeczywistością i nawet jeśli dotyczy niedalekiej przyszłości, to w zasięgu przeciętnego czytelnika - pozwala trochę oswoić temat sztucznej inteligencji i wskazuje, co powinno się w pierwszej kolejności stać przedmiotem badań czy opracowań.