Robert Trypuz: Prosto o AI. Jak działa i myśli sztuczna inteligencja

Helion, Gliwice 2024.

Od początku

Pojawienie się sztucznej inteligencji w dzisiejszym ujęciu Robert Trypuz traktuje jak kolejną rewolucję przemysłową: oto ludzie dostają do użytku kolejne narzędzie, które zmienia sposób działania i myślenia, trzeba się nauczyć z niego korzystać – które jest szansą, ale według wielu też i zagrożeniem. Żeby zatem ograniczyć lęk przed tym co nowe i przyzwyczaić do procesu, którego i tak nie da się zatrzymać, autor przygotowuje kilkuodcinkową opowieść o AI. „Prosto o AI. Jak działa i myśli sztuczna inteligencja” to książka niewielka objętościowo i na początku lektury może się wydawać, że przeznaczona dla dzieci i młodzieży. Ale tak naprawdę to nie młodym pokoleniom będzie ona potrzebna – a starszym, tym, którzy rzeczywiście czują lęk przed technologiczną nowinką. Tom jest kierowany również do czytelników, którzy chcieliby wiedzieć, jak to działa – jak pracuje AI, na czym polegają zmiany między tworzeniem programów a tworzeniem programów samouczących się, jak to się dzieje, że AI potrafi pisać teksty albo rozpoznawać obrazy. Bardziej dociekliwi sprawdzą też, gdzie AI może się dzisiaj sprawdzać i w jakich okolicznościach staje się lepsza od człowieka. Na koniec Trypuz daje szansę nauczycielom, żeby zmienili sposób pracy z uczniami – tak, by dało się wykorzystywać AI w procesie edukacji: obecnie największą bolączką pedagogów może być to, że uczniowie nie będą samodzielnie przygotowywać zadań, zdając się na ChatGPT – tymczasem warto przemodelować lekcje i wyzwania dla uczniów, tak, by jednocześnie uczyć ich wykorzystywania odpowiednich promptów, ale też czerpać wiedzę z generowanych tekstów. „Prosto o AI” to zatem bardzo uproszczona opowieść o możliwościach płynących z korzystania z nowego narzędzia. Autor nie wdaje się tutaj w zawiłości informatyczne, podaje tyle wiedzy, ile jest niezbędne, żeby pojąć działanie AI i żeby wiedzieć, jak ze sztucznej inteligencji można korzystać. Rozbija swoje wywody na „odcinki” – to forma, która sprawdzi się nawet lepiej niż rozdziały, na końcu każdej jest skryptowe podsumowanie najważniejszych wprowadzanych haseł. Narracja w całej książce cechuje się nastawieniem na uproszczenia i na wyraziste przykłady. Zaczyna autor od podstaw absolutnych, tłumacząc czytelnikom, na czym w ogóle polega programowanie klasyczne – bez tego trudno byłoby podkreślać różnice w uczeniu maszynowym. Informuje o modelach językowych czy „nagrodach” za poprawnie wykonane zadanie. Zwykle stara się nie antropomorfizować sztucznej inteligencji, chociaż zdarzają się nieco bardziej „filozoficzne” rozdziały (w rodzaju odpowiedzi na pytanie, czy AI ma wolną wolę) – koncentruje się za to na możliwościach programistów i na tym, co trzeba do kodu wprowadzić, żeby można było stworzyć program, który sam będzie się uczył. Tłumaczy różnice między kolejnymi schematami uczenia się. Jest to publikacja niewielka objętościowo, ale bardzo skondensowana – w sam raz na pierwsze spotkanie z możliwościami AI. Skorzystają z niej zarówno młodzi czytelnicy, jak i ci spośród starszych, którzy nie mają pomysłu, jak radzić sobie z ekspansją sztucznej inteligencji i chcieliby poznać mechanizmy w niej obowiązujące. To lektura wprowadzająca do tematu AI – prosto i konkretnie.