Adam Hart: Niedostosowani. Dlaczego ewolucja nie nadąża

bo.wiem (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego), Kraków 2021.

Przemiany

Kolejny tom w serii #nauka nie rozczarowuje: odnosi się do przemian w dziejach ludzkości i do rozwiązań, które wprowadziła natura, a które przestały się w pewnym momencie sprawdzać. Zabawny podtytuł „Dlaczego ewolucja nie nadąża” ma odrobinę zmniejszyć pewność siebie tych, którzy uważają, że homo sapiens to najdoskonalszy gatunek na Ziemi. A przy okazji autor próbuje też zainteresować odbiorców motywem procesów ewolucji. „Niedostosowani” to tom, który odpowie na liczne pytania czytelników – na przykład na te związane z chorobami cywilizacyjnymi i z rozmaitymi „nietolerancjami” na kolejne produkty. Pojawi się tu temat otyłości i skutków gromadzenia tłuszczu w organizmie (autor znajdzie nawet miejsce na omówienie modnej diety paleo – żeby odnieść się do nawyków żywieniowych i do możliwości istniejących dla ludzi przed tysiącami lat i dzisiaj). Odwołuje się Adam Hart do problematyki stresu: coś, co obecnie uznawane jest za przyczynę wielu chorób i komplikacji, dawniej stanowiło ważny element przetrwania: w tym rozdziale nawiąże także do zagadnienia emocji. Ale już kolejna część książki – poświęcona mediom społecznościowym i gadżetom elektronicznym umożliwiającym bycie cały czas w kontakcie ze znajomymi pokazuje drogę, którą ludzie przebyli. Zestawia tu „kolekcjonowanie” znajomych i nawiązywanie relacji z tymi, których nigdy nie widzieliśmy, z koniecznością budowania sobie niewielkiej a sprawdzonej grupy bliskich. Osobną kwestią, którą Adam Hart rozpracowuje, staje się agresja – autor z lubością rozwiewa mit na temat człowieka jako stworzenia najokrutniejszego wobec przedstawicieli swojego gatunku: przytacza wiele przykładów ze świata zwierzęcego ukazujących pierwotne reakcje i zabijanie choćby potomstwa rywali – przypomina, jak ewoluowała przemoc w historii ludzkości i czym jest dzisiaj – także pod względem filozoficznym. Opowiada też o nałogach i o teoriach spiskowych jako zjawiskach ułatwiających manipulowanie różnymi grupami ludzi. „Niedostosowani” to zatem przegląd ludzkich problemów, wad i mechanizmów, które przynoszą najwięcej trosk. Autor przygląda się charakterystycznym zachowaniom i zastanawia się, czy niektórych kłopotliwych reakcji nie dałoby się wyeliminować na drodze ewolucji. Opowiada czytelnikom o tym, jak funkcjonuje rozwój gatunku, ale zachowuje przy tym lekki i swobodny styl narracji. To, co w serii #nauka najlepsze – czyli przystępny język połączony z dowcipem i brakiem hermetycznych sformułowań jest obecne i w „Niedostosowanych”. Ta książka spodoba się odbiorcom zainteresowanym światem i życiem jako takim. Co ważne, autor może jedynie zasygnalizować część kwestii, przypomina czytelnikom, że niektóre zagadnienia zasługują na szersze badania i opracowania – jednak zapewnia odbiorcom wprowadzenie do kolejnych tematów i sprawia, że z pewnością będą szukać dalszych informacji. „Niedostosowani” to propozycja udana i wpisująca się dobrze w cykl wydawnictwa. Książka, która nie pozostawia niedosytu, zapewnia za to czytelnikom ambitną rozrywkę. Rozłożyste eseje dotyczące różnych sfer egzystencji pozwalają pochylić się nad kierunkami rozwoju ludzkości.