Maria Środoń: 40 haseł o demokracji

Kancelaria Sejmu, Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa 2024.

Rządzenie

Warto od najmłodszych lat tłumaczyć dzieciom specyfikę ustrojów i systemów politycznych – żeby świadomie wychowywać kolejne pokolenia. Zresztą książka Marii Środoń może być też wsparciem dla uczniów, którzy muszą uporządkować sobie najbardziej podstawowe wiadomości i pojęcia. „40 haseł o demokracji” to książka, która może nie nadaje się na rozrywkową lekturę – ale odpowiada na wiele pytań dzieci i pozwala im na zgłębianie tematu związanego z rządami i wyborami. Wśród pojęć, które pojawiają się w tomie, są te odnoszące się do dzisiejszych czasów – demokracja, konstytucja, kampania wyborcza czy wolne wybory – ale też mnóstwo zagadnień z przeszłości, między innymi liberum veto, konstytucja 3 maja czy wolna elekcja – dzieci otrzymają zatem również lekcję historii, dzięki czemu będą mogły zrozumieć znaczenie tradycji i zmian na przestrzeni wieków. Każdy komentarz zajmuje tu niecałą stronę (samo hasło to temat na całą rozkładówkę, ale sporo miejsca zabiera ilustracja, tak, żeby nieco uprzyjemnić odbiorcom proces zdobywania wiedzy; z rzadka zagadnienia odrobinę się rozrastają – chodzi w końcu nie o to, żeby zachować idealny rytm objętościowy, a o to, by udało się zrozumiale wytłumaczyć odbiorcom fakty). Co ciekawe, czasami ilustracje zamieniają się w niby-komiksy, tak, żeby przedstawić w działaniach postaci przykłady dotyczące wybranego hasła. Do tego autorka wprowadza również w samych definicjach komentarze odwołujące się do codzienności dzieci – żeby mogły porównać sobie zasady z tym, co znają z najbliższego otoczenia. Adam Wójcicki stara się na ilustracjach prezentować anonimowych bohaterów w zależności od dystansu od nich – tych najdalej zupełnie symbolicznie, tych najbliżej – z wieloma szczegółami. A zaludnia karty książki bardzo gęsto. Można tę książkę czytać strona po stronie i dowiadywać się czegoś o kolejnych aspektach demokracji, można też potraktować ją jak hipertekst (którym zresztą jest) i posiłkować się systemem odnośników na dole każdego komentarza. „Zobacz więcej pod hasłem” to propozycja dla tych dzieci, którym nie wystarczyło krótkie omówienie – które chciałyby poszerzenia wiadomości albo wręcz dalszego analizowania tematów. Mogą przenieść się na inne strony i szukać tematów zbliżonych do wybranego przez siebie, żeby nie wypadać od razu z kręgu zainteresowań. To rozwiązanie dobrze pomyślane, proste i skuteczne, jeśli ktoś sięga po tom z ciekawości. Całość przygotowana została tak, żeby młodzi odbiorcy nie mieli większych trudności ani z przyswajaniem wiedzy, ani z korzystaniem z książki – liczy się tu przystępność i trafność w komentarzach i definicjach. Nie ma miejsca na dygresje i brak precyzji, trzeba podawać samą esencję – także dlatego, żeby nie zniechęcić dzieci do lektury. To na pewno książka potrzebna w procesie edukacji, jednak dla tych odbiorców, którzy chcieliby wcześniej rozpocząć swoją przygodę z polityką, to nieoceniona pomoc. Zwłaszcza że raczej rzadko podobne tematy wyjaśniają rodzice. „40 haseł o demokracji” to książka dobrze wymyślona, wypełniona ciekawostkami (z perspektywy młodych odbiorców) i starannie zrealizowana.