Dla pamięci
W Domu Sierot prowadzonym przez doktora Korczaka mieszka dwieście dzieci, wśród nich Blumka, która opisuje w pamiętniku swoich kolegów i zasady, wpajane wychowankom przez niezwykłego opiekuna. Nie ma jeszcze widma drugiej wojny światowej, kolegów Blumki zaprzątają ich własne drobne dramaty i wyczyny – pięcioletni chłopiec pomaga nosić węgiel w nocniku, zawsze głodny Zygmuś za wypłatę kupuje rybę i wypuszcza ją na wolność. Niektóre dzieci są bardzo utalentowane – potrafią pięknie opowiadać historie, szyć czy robić szuflady z drewna – inne przysparzają trochę kłopotów, bywają kłótliwe i agresywne. Wszystkie są wyjątkowe, a właściwie to Blumka pokazuje ich najważniejsze, wyróżniające je cechy. Po tej prezentacji przechodzi do przytaczania najważniejszych poglądów, wpajanych dzieciom przez doktora Korczaka – prostych prawd, o których wciąż trzeba przypominać. Przywołuje też porządki zaprowadzane w Domu Sierot, by jak najpełniej opowiedzieć o niezwykłości doktora Korczaka.
Iwona Chmielewska w tej delikatnej materii, jaką jest opowiadanie dzieciom o sprawach niełatwych, porusza się z lekkością i wprawą. Buduje maleńkie, ale treściwe akapity o charakterze relacji a nie komentarza. W kilku zdaniach przedstawia najważniejsze fakty i celnie odmalowuje portrety Korczaka i dzieci. Jest precyzyjna, oszczędna w słowach i wykazuje się umiejętnością wyłuskiwania tego, co najistotniejsze, wzruszające lub wstrząsające – i to nie tylko dla małych czytelników, ale nawet dla dorosłych odbiorców. Przez ciągłe odwołania do autorytetu doktora Korczaka Bluma nie może być posądzona o zarozumialstwo czy wymądrzanie się – jest tylko medium, przekazującym informacje. Jej lekko naiwny, dziecięcy styl opowiadania (po raz kolejny brawa dla Iwony Chmielewskiej) doskonale uwypukla to, co trzeba podkreślić, nadaje emocji pozornie beznamiętnemu opisowi. Oczywiście dodatkowym elementem ubarwiającym książkę jest fakt, że dotyczy ona nieistniejącego już świata, prezentuje ludzi, którzy wkrótce zginą – tej świadomości przyszłego kresu w tomie nie ma, będzie za to naddany w lekturze.
Opracowanie graficzne autorki zwraca uwagę swoim kunsztem i pomysłowością. Twarze, dłonie i nogi bohaterów są rysowane na szarym tle. Do tego dochodzą kolorowe ubrania – wycinanki z wzorzystych płaszczyzn i rzecz najciekawsza – fragmenty liniowanego papieru, ważne w uwiarygodnieniu sytuacji na obrazkach. Papier w linie bywa oknami Domu Sierot, pościelą, garnkami, deskami, drabiną czy sznurkiem do wieszania bielizny, kaloryferem i wodą spod prysznica. Wygląda to tak, jakby świat zachowany w pamiętniku małej dziewczynki odżywał dzięki zapisanym stronom, jakby bez pamiętnika Blumki nie mogły ocaleć uchwycone przez dziewczynkę szczegóły. Nie ma wątpliwości, które kształty zostały wycięte z papieru w linie – a przecież przy oglądaniu rysunków nietrudno zapomnieć o tym nietypowym pomyśle, to chyba największy – obok chwytliwej metafory – sukces Chmielewskiej. Świetnie wstrzeliła się ona obrazkami w treść książki, w okrucieństwo historii (tom przywodzi na myśl karty poszarzałe ze starości, jest pozbawiony żywych i niezłamanych barw, samymi ilustracjami odnosi do przeszłości, niemożliwej do przywrócenia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz