Sarah Darwin, Eva-Maria Sadowski: Ewolucja

Kropka, Warszawa 2023.

Po kolei

Ten temat często powraca w publikacjach edukacyjnych dla najmłodszych, „Ewolucja” to jednak tomik, którym zachwycą się także ciekawe świata starsze dzieci – i nie ma znaczenia, że w dużej mierze oparty jest on na bardzo kolorowych i szczegółowych ilustracjach. Liczy się możliwość zdobycia wiadomości spoza szkolnego programu: pogłębianych, ale też fascynujących – odpowiednio dobranych, tak, żeby zachęcić dzieci do samodzielnego odkrywania tajemnic świata. „Ewolucja” to książka, którą stworzyły Sarah Darwin i Ewa-Maria Sadowski (ilustracje dodała Olga Baumert) – tomik, który wymaga skupienia, ale jest niebanalnym sposobem przedstawienia historii rozwoju życia na Ziemi.

Opowieść o ewolucji rozpoczyna się od dwóch wielkich badaczy, Darwina i Wallace’a – twórców teorii ewolucji przez dobór naturalny (w końcu trzeba dzieciom wyjaśnić, skąd wziął się tytuł książki). Krótka prezentacja uczonych prowadzi do dalszych wyjaśnień: zdefiniowany zostaje dobór naturalny (za sprawą… wizyty w parku). Wyrazisty przykład z królikami i roślinami na łące nie pozostawia wątpliwości co do przesłania: to prosta droga do wyobraźni odbiorców, i, co za tym idzie, do szybszego przyswajania wiadomości z książki. Pierwsze chwile z istnienia Ziemi to cykl akapitowych wyjaśnień (niepozbawionych rysunków): tutaj jeszcze nie ma nad czym się zatrzymywać na dłużej. Autorki prowadzą odbiorców do wody, pokazują, jakie stworzenia narodziły się w morzach, a następnie – jak organizmy znajdowały sobie inne środowisko do życia. Znajdzie się tu oczywiście miejsce na rozważania na temat skamieniałości i sposobów odczytywania śladów z przeszłości. Na scenę wkraczają później zwierzęta, także te olbrzymie, rośliny przystosowują się do nowych warunków, a klimat się zmienia – od zlodowaceń do globalnych ociepleń. Dinozaury, rośliny kwiatowe i ssaki to już kolejne punkty w podróży przez ery. Kiedy już autorki docierają do tematu człowieka, zatrzymują się na nim aż do końca – to człowiek będzie teraz punktem odniesienia. Często na stronach pojawiają się ramki z dodatkowymi wiadomościami – na przykład o „pionierach ewolucjonizmu” – badaczach, których działania wiązały się z przedstawianiem konkretnego zagadnienia obecnego na danej rozkładówce. Informacje zostały tu podzielone na łatwo przyswajalne porcje, a akapity są ponumerowane, żeby nie zgubić się w gąszczu ciekawostek. Odbiorcom spodoba się też dążenie do wyjaśnień celów i skutków określonych zachowań. Jeśli trzeba, autorki wprowadzają dodatkowe przypisy mniejszą czcionką – dla zainteresowanych tematem.

Tutaj ilustracje przykuwają spojrzenia – będzie można dopiero po ich obejrzeniu zagłębiać się w wiadomości przestawiane przez Darwin i Sadowski – a treść kolejnych akapitów nie pozwoli na ich porzucenie, Odbiorcy mogą tutaj czuć się usatystakcjonowani: traktuje się ich poważnie i z wyczuciem, to dla nich mnóstwo zabawnych detali i wiadomości zapadających w pamięć. Nie ma znaczenia, że galop przez dzieje Ziemi jest z natury rzeczy trudny i wypełniony danymi dla starszych czytelników: informacje podawane są tak, by zachęcić do czytania najmłodszych. Zwłaszcza dzieci, które nałogowo wręcz połykają książki, tutaj znajdą sporo wiadomości budzących zachwy.t. Siłą tego tomiku jest umiejętność trafiania do najmłodszych odbiorców – i wpajania im historii, które znać należy.