Karmele Jaio: To nie ja

bo.wiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.

One

Karmele Jaio ma dar prowadzenia miniaturowych opowieści, obrazków, które jednocześnie zachwycają i przerażają za sprawą trafności ocen. W książce "To nie ja", niewielkim tomiku, znalazło się aż czternaście portretów, wizerunków kobiet (przeważnie w średnim wieku lub właśnie wkraczających w dojrzałość). Kobiet po przejściach i pozbawionych nadziei, ale też tych, które mogą zacząć wszystko od początku - jeszcze raz wkroczyć na ścieżkę prowadzącą w nieznane. Te kobiety tęsknią za silnymi emocjami i są w stanie sporo zaryzykować, żeby odnaleźć szczęście, którego do tej pory nie zaznały w nadmiarze. I w tym wszystkim Karmele Jaio przyciąga do siebie trafnością charakterystyk, przekonującym odzwierciedlaniem potęgi skrywanych uczuć. Każda z pań tu prezentowanych ma swoje racje - każda też ma powody do zastanawiania się nad własną egzystencją: oto moment, w którym można wiele zmienić, trzeba tylko zrozumieć siebie i zdobyć się na odwagę w zrobieniu pierwszego kroku. Karmele Jaio bez większego trudu wstrzeliwuje się w sedno odkryć bohaterek - kilkoma niezwykle precyzyjnymi ruchami odmalowuje wydarzenia, które doprowadziły do autorefleksji. Jest w stanie błyskawicznie zbudować pomost między odbiorczyniami i zagubionymi (albo właśnie odnajdującymi siebie) postaciami.

Sporo miejsca w "To nie ja" zajmuje temat cielesności i seksu. Bohaterki z opowiadań albo uczą się akceptacji własnego - starzejącego się - ciała, albo wreszcie uważnie przyglądają się sobie i poznają własne ograniczenia i słabości. Nieważne, czy impulsem do takich refleksji staje się związek, czy samotność - czytelniczki będą mogły się przejrzeć w tych obrazkach i odnaleźć siebie w proponowanych przez Karmele Jaio historiach. Te miniatury mają ogromną moc oddziaływania: nie chodzi tu wyłącznie o popisy literackie, a o jakość obserwacji ujętych w historiach. Najważniejsze jest to, co odkrywają bohaterki i czym dzielą się z odbiorczyniami - nawet same fabuły nie wciągają tak bardzo jak trafność ocen i komentarzy powiązanych z kolejnymi paniami. Karmele Jaio przede wszystkim ucieka od rutyny. Nawet jeśli zajmuje się przedstawianiem najprostszych relacji i najbardziej banalizowanych uczuć, w samych kobietach odnajduje mniej oczywiste reakcje i tęsknoty - i to właśnie nimi się zajmuje. Impuls do uruchamiania sieci skojarzeń bierze się czasem z prostego analizowania rzeczywistości - a jednak pozwala dotrzeć do najskrytszych tajemnic wspólnych dla bohaterek i odbiorczyń. Co ciekawe, te opowiadania są przekonujące pod kątem psychologicznym, dobrze doprecyzowane i pozbawione zbędnych fraz. Karmele Jaio udowadnia, że sporo wie o płci pięknej - nie tylko jednak chwali się odkryciami, ale uzupełnia je o detale, z których odbiorczynie nie zdają sobie najczęściej sprawy. Jest ta mała i niepozorna książeczka kopalnią wiedzy o damskich potrzebach i nadziejach. "To nie ja" to zestaw bardzo cennych miniatur literackich. Istotne jest to, że nawet sceptycznie nastawieni do małych form przekonają się bardzo szybko, że Karmele Jaio ma do powiedzenia mnóstwo ważnych rzeczy - warto sięgnąć po jej książkę, żeby lepiej rozumieć kobiety po czterdziestce.