Hervé Debaene: Szachy. Wszystko, co trzeba wiedzieć o grze starej jak świat

Nasza Księgarnia, Warszawa 2021.

Lekcja

Dzieci przeważnie uczą się grać w szachy od członków rodzin: jeśli zaczną w młodym wieku, mogą później trenować umiejętności i traktować grę jak sport, a nie tylko przyjemną rozrywkę. Jednak najmłodsi, którym nie ma kto zaprezentować reguł gry, do niedawna nie mieli szansy trafienia na odpowiedni poradnik. Z pomocą przychodzi Hervé Debaene i jego tomik popularyzatorski "Szachy. Wszystko, co trzeba wiedzieć o grze starej jak świat". Jest to naprawdę udana publikacja prezentująca zasady gry, ruchy poszczególnych figur, a także... ich znaczenie na szachownicy i w dawnej kulturze. Po takiej lekturze szachy nie będą miały przed dziećmi tajemnic, w dodatku autor stawia na zadania, które pełnią także funkcję mnemotechniczną i budzą równocześnie zainteresowanie grą - wychowuje sobie pokolenie młodych odbiorców z zamiłowaniem do szachów. Mało tego, nawet gdyby jakiś dorosły chciał poznać absolutne podstawy gry - może tu spokojnie zajrzeć. Bez trudu zapamięta wprowadzane wiadomości i będzie mógł je zastosować w praktyce.

Najpierw - prezentacja. Autor omawia samą planszę do gry, a później kolejne figury. Skupia się na ruchach, jakie można nimi wykonać, zaznacza utrudnienia i szanse. Wprowadza stopniowo także kolejne zasady gry. W każdym rozdziale znajduje się też miejsce na opowiedzenie o "pierwowzorach" figur: o królach, biskupach i chłopach. Takie wstawki pozwalają na moment odwrócić uwagę od samej gry i otwierają dzieci na inne zainteresowania. Autor odrobinę czerpie z historii, jednak najbardziej interesuje go to, co dzieje się na planszy. Dzięki kolejnym wskazówkom może przeprowadzić dzieci przez cały proces nauki niemal niepostrzeżenie. Wyjaśnia, co dzieje się w związku z różnymi decyzjami i wyborami, podaje za każdym razem także zestaw ćwiczeń: na przedstawionych planszach należy wskazać figurę do zbicia albo zademonstrować ruch pionka, zastanowić się nad konsekwencjami działań i przymierzyć się do gry w praktyce. Hervé Debaene nie będzie nikogo zamęczać: zajmuje się jedynie podstawami gry i prezentuje je tak, by jak najłatwiej dało się je zapamiętać. Trafi i do małych dzieci, dla których szachy nie będą wkrótce miały tajemnic, i do dorosłych, którzy chcieliby dotrzymać kroku pociechom i ćwiczyć z nimi czasem rozgrywki. Dodaje do tego autor trochę ciekawostek na temat szachów, wariacji gry lub zachowań, których sens ujawnia się dopiero po dalszej analizie ruchów: wszystko to wypada bardzo intrygująco.

Bajkowe są tu ilustracje przedstawiające figury szachowe - Debaene wie, jaki efekt chce uzyskać, zresztą podobną funkcję jak figury z minami spełniają też emocjonalne wprowadzenia do wyjaśnień. Przy takich otwarciach rozdziałów szachownice, na których trzeba wykonać określone ćwiczenia, nie wypadają nudno. "Szachy" to książka bardzo udana: przygotowana z myślą o najmłodszych i bardzo przekonująca, pozwala szybko wprowadzić odbiorców w temat szachów. To znakomity sposób na rozpoczęcie przygody, która stać się może nawet pomysłem na życie. Nawet jeśli ktoś nie zainteresuje się po lekturze szachami, przećwiczy sobie zdolność logicznego myślenia i spostrzegawczość - i tak tę publikację można potraktować.