Alexander Lowen: Narcyzm

Czarna Owca, Warszawa 2021.

Zapatrzenie w siebie

Alexander Lowen przybliża odbiorcom temat narcyzmu - zagadnienie, które pozwala bardziej świadomie budować swoje relacje społeczne i które zapewnia ostrzeżenia przed toksycznymi zachowaniami. "Narcyzm" to popularyzatorska publikacja psychologiczna, chociaż samo zjawisko autor chce ujmować także w kontekście kulturowym. Sięga Lowen po czytelne dla odbiorców przykłady: pokazuje kolejne przypadki, dzięki którym temat staje się bardziej zrozumiały - a do tego wprowadza własne reakcje i wstępne diagnozy. Taka forma została już wiele razy przetestowana w książkach psychologicznych i przyciąga zwykle szeroką grupę odbiorców niewywodzących się z grona studentów czy adeptów psychologii, zapewnia nie tylko ciekawą lekturę (przez możliwość bezkarnego "podglądania" bohaterów w najtrudniejszych dla nich sytuacjach), ale też zestaw wyjaśnień dotyczących typowych ludzkich zachowań. Alexander Lowen w "Narcyzmie" także wykorzystuje to podejście. Proponuje oceny prezentowanych sytuacji, nawiązuje do historii badań psychologicznych, ujmuje temat przez pryzmat różnych szkół i kultur. Daje przy tym informację o własnym stanowisku, nie ucieka od osobistych ocen (ale zaznacza wówczas, że odwołuje się do swoich reakcji). Zdarza mu się nawet dzielić z czytelnikami bardzo prywatnymi opowieściami, które wpisują się w kontekst lektury. Stosuje przejrzyste wyliczenia i rozróżnienia, każdy wprowadzony termin starannie omawia. Bez pośpiechu przedstawia kolejne etapy wtajemniczenia, lubi odwołania do znanych powszechnie dzieł - tak, żeby ukazać odbiorcom nie tylko przykłady z gabinetu rodem, ale także te przeniesione do sztuki. Dzięki temu będzie mógł przekonać czytelników, że narcyzm to nie zjawisko wyjątkowe czy rzadkie.

Kiedy Alexander Lowen omawia kolejne sesje z potrzebującymi pomocy postaciami, stawia na podkreślanie kolejnych etapów pracy z pacjentami. Nie doprowadzi to do możliwości wpadania na autodiagnozy - jednak czasami może uświadomić czytelnikom, z jakimi problemami się borykają i jak im zaradzić (albo przynajmniej - ile pracy ze specjalistą ich czeka). Jednocześnie znajduje sobie miejsce na prezentowanie szerokiego wachlarza przyczyn "dziwnych" lub odbiegających od powszechnie akceptowanych zachowań. Zjawisko narcyzmu jest komentowane między innymi przez motyw zaprzeczania uczuciom, poczucie władzy albo manipulowanie innymi, ale autor zastanawia się też nad inną skrajnością: nad powiązaniem narcyzmu z możliwością zapadnięcia na chorobę psychiczną. Wyjaśnień dla określonych rodzajów zachowań, schematów i pułapek szuka w osobistych doświadczeniach ludzi trafiających do jego gabinetu - nie ma mowy o braku umotywowania postaw, wszystko wiąże się z przeżyciami z dzieciństwa lub z relacjami z rodzicami. Alexander Lowen nie skupia się zatem na narcyzmie jako zjawisku destrukcyjnym dla międzyludzkich kontaktów, raczej woli ująć temat szerzej, zastanowić się nie tylko nad metodami leczenia, ale też nad samymi źródłami. Dzięki temu tworzy książkę, która dla czytelników będzie atrakcyjna z różnych względów - jako poradnik, zestaw podpowiedzi co do wyboru kierunku działania, ale też jako lektura pouczająca.