Agnieszka Ludwig-Słomczyńska: Krystyna Skarbek. Szpieg w spódnicy

Czarna Owca, Warszawa 2021.

Tajemnice

Nawet jeśli jakieś dziecko nie lubi czytać, może dać się uwieść wielkiej tajemnicy, szpiegowskiej historii z życia wziętej. I chociaż zwykle w publikacjach biograficznych dla najmłodszych pojawiają się ludzie nauki czy artyści, Agnieszka Ludwig-Słomczyńska postawiła na odejście od tego schematu. "Krystyna Skarbek. Szpieg w spódnicy" to opowieść niemal sensacyjna, chociaż ciągle oparta na faktach z życia. Bohaterka tomu jest niczym filmowa postać, rozbudza wyobraźnię i przypomina, że poza "standardowymi" w opowieściach dla najmłodszych zawodami są jeszcze bardzo nietypowe metody zarabiania na życie. Dodatkowy smaczek niesie fakt, że to książka o szpiegu-kobiecie. Dzięki temu autorka może przyciągnąć do lektury i chłopców, i dziewczynki, bez obaw, że któraś grupa poczuje się znużona.

Krystyna Skarbek zostaje tu przedstawiona jako osoba z rodu z tradycjami - i jako ta, która realizuje swoje śmiałe marzenia. Podczas drugiej wojny światowej postanowiła, że zostanie szpiegiem - dzieci dowiedzą się, co wiązało się z tą decyzją i jak wpłynęła ona na wojenne i powojenne losy Krystyny Skarbek. Będą jej towarzyszyć w podróżach po świecie i w niebezpiecznych misjach - aż po burzliwą (chociaż niezwiązaną z zawodem) śmierć.

Agnieszka Ludwig-Słomczyńska stawia tutaj na sensacyjność i skrótowość. Zdarza się jej pisać trochę nie w stylu dla dzieci (na przykład gdy wspomina, że ojciec bohaterki przepuścił majątek), jednak przeważnie fakty umożliwiają jej posługiwanie się prostym i zrozumiałym powszechnie językiem. Autorka nie udaje i nie unika trudnych tematów, jeśli musi wprowadzić wstawkę dotyczącą konkretnego momentu historycznego, posługuje się przypisem - dzięki temu jeszcze bardziej może edukować najmłodszych. Przypomina o kursach, jakie przechodziła Krystyna Skarbek, o szkoleniach dla szpiegów i o współpracy z różnymi ludźmi. Nie zajmuje się odtwarzaniem z detalami kolejnych akcji - wystarczą jednak wzmianki o nich, żeby zadziałać na wyobraźnię dzieci. Dużo tu tekstu jak na tomik dla najmłodszych, jednak nikomu to nie będzie przeszkadzać, wręcz przeciwnie - im więcej informacji o działalności Krystyny Skarbek, tym lepiej. A przecież na początku autorka zastrzega, że życie szpiegów jest owiane tajemnicą i wykorzystuje wiele mylnych tropów. Sporo w tomiku także kontekstu historycznego: nie ma tu działalności szpiegowskiej dla samej przygody (co byłoby zrozumiałe w kontekście literatury czwartej), a w konkretnych wojennych warunkach. W związku z tym mnóstwo uwagi poświęca Agnieszka Ludwig-Słomczyńska na pokazywanie niebezpieczeństw płynących z rzeczywistości pozaliterackiej. Nie fabularyzuje tej opowieści, nie nadaje jej literackich tonów - pisze prosto i zwięźle, tak, żeby wszyscy bez trudu ją zrozumieli - ale też żeby nie mieszać gatunków. Tu liczy się relacja z życia kobiety-szpiega, coś, co może wzbudzić zainteresowanie najmłodszych. Diamenty, ucieczka w bagażniku samochodu ministra, wysadzenie drogi przez przełęcz - nie brakuje tutaj scen tworzonych z rozmachem i jakby na potrzeby filmu sensacyjnego, jednak Agnieszka Ludwig-Słomczyńska przypomina, żę to prawdziwe wydarzenia z życia jednej odważnej kobiety. Dzięki takiej lekturze może uświadomić dzieciom, że każdy sam decyduje, jaki zawód sobie wybierze i co będzie robił w przyszłości - a wielkie przygody nie są zarezerwowane tylko dla kreskówkowych superbohaterów.