Wiesław Godzic: Okrakiem na barykadzie. Dziennikarze i celebryci

Prószyński i S-ka, Warszawa 2016.

Przejście

W społeczeństwie pokutuje dość staroświeckie podejście do pracy dziennikarza. Tymczasem etyka zawodu proponowana chociażby przez Ryszarda Kapuścińskiego ma coraz mniejsze znaczenie dla tych, którzy chcą przede wszystkim zdobyć sławę i duże pieniądze przychodzące za popularnością. Coraz częściej dziennikarze zaczynają zamieniać się w celebrytów, sprzeniewierzać ogólnie przyjętemu (i idealizowanemu) modelowi zachowań – i walczyć o rozpoznawalność nawet kosztem obniżenia jakości pracy (czy rezygnacji z zawodowych ambicji). „Okrakiem na barykadzie. Dziennikarze i celebryci” to tom, w którym Wiesław Godzic zajmuje się analizami medialnych migracji kilku postaci znanych z małego ekranu.

Pyta zatem Godzic o kondycję dzisiejszego dziennikarstwa i przygląda się genologii programów rozrywkowych, sprawdza, jak wygląda granica między byciem prezenterem a showmanem. Komentuje seriale i rolę polityki w autokreacjach dziennikarzy. Portretuje kilka postaci znanych doskonale masowej publiczności – pod kątem poczynionych przez nie wyborów zawodowych i rodzaju uprawianego dziennikarstwa. Znamienne jest to, że z taką samą uwagą traktuje prowadzących programy plotkarskie i spotkania posłów. Sprawdza, czy ktoś wykorzystuje popularność w szczytnym celu i próbuje wyznaczyć potencjalne kierunki działania. Sporo miejsca zajmują w tej książce komentarze do konkretnych zjawisk. Czasami Wiesław Godzic przejmuje rolę statystyka –w tedy, gdy bierze pod lupę magazyny z pewnego wycinka czasu i szuka powtarzających się a nieznaczących treści, czasami zamienia się w komentatora, niemal dziennikarza, który relacjonuje wydarzenia ze „środowiska”. Nie zagłębia się w przepychanki medialnych celebrytów – odnotowuje wprawdzie, które gwiazdki prowadzą ze sobą małe wojny, ale niewiele z tego może wyniknąć. Ocenia publiczne przyzwolenie na migracje dziennikarzy do celebrytów. Wreszcie szuka wyjaśnień, czy popularność może wpłynąć na ogląd zawodowych umiejętności. Dla części odbiorców będą interesujące utrwalone tu (a w rzeczywistości już zamierzchłe) przepychanki na wizji, dla drugiej części – charakterystyka nowych gatunków programów telewizyjnych (a czasem i internetowych), dzięki którym dziennikarze celebryci mogą zaistnieć w nowej roli. Wiesław Godzic usiłuje przedstawiać złożoność zjawiska, sygnalizować kierunki badań i na bieżąco dopowiadać konteksty do możliwości otwierających się przed dziennikarzami. Wkracza w wielki świat z ciekawością badacza.

„Okrakiem na barykadzie” to zestaw tekstów poświęconych dzisiejszemu stanowi mediów. Godzic nie przyjmuje perspektywy diachronicznej, za to zderza ze sobą rozmaite publiczne wypowiedzi i postawy. Jedynie tu od czasu do czasu może pokusić się o ocenę stylu (lub jego braku), mimo że stara się unikać oceniania samych dziennikarzy. Sprawdza, czy ma jeszcze sens nie tak dawno trafny podział na dziennikarzy jako tych, którzy zajmują się gromadzeniem i przesyłaniem informacji oraz celebrytów, jako tych, którzy są „znani z tego, że są znani”. Nie walczy Godzic ze zjawiskami nie do zatrzymania, za to próbuje wyznaczyć miejsce dla kolejnych adeptów zawodu. Przy okazji przygląda się dziennikarstwu jako takiemu, bo czasem odarte z wielkich słów i obietnic nie do dotrzymania zbliża się ono do pojęcia roli celebrytyzmu.

Jak zwykle tom Godzica to zestaw celnych charakterystyk ozdobionych gdzieniegdzie ironią. „Okrakiem na barykadzie” najlepiej będzie się czytać właśnie teraz, kiedy wciąż świeża jest w społeczeństwie świadomość wyczynów dziennikarzy celebrytów (i kiedy bez trudu da się powiązać nazwisko z postacią): ale i po latach nie straci na wartości – książka stanowić będzie wówczas ważną część warsztatu medioznawcy. Opowieść o dziennikarzach i celebrytach to trafny komentarz do zjawisk obserwowanych w dzisiejszych mediach.