Piłka nożna

Wilga, Warszawa 2016.

Na boisku

Seria Pierwsza encyklopedia zapoznaje najmłodszych z podstawowymi terminami, zjawiskami czy miejscami zupełnie inaczej niż klasyczne encyklopedie. To tomiki wprawdzie pozbawione fabułek i skoncentrowane na przekazywaniu informacji, ale też bogato ilustrowane i interesujące z perspektywy malucha. Tomik „Piłka nożna” to szereg wiadomości, które dziecko najczęściej usłyszeć może od ojca (lub komentatora sportowego z telewizji, chociaż ci przecież nie trudzą się objaśnianiem podstaw), a także później trenera i nauczyciela w szkole. Chodzi jednak o to, by informacje przyswajać we własnym rytmie i mieć gdzie sprawdzać zasłyszane sformułowania, a także, w razie potrzeby, regularnie sięgać.

Książka składa się z kilku tematycznych działów. Aurélie Sarrazin najpierw wprowadza podstawy: jak wygląda trening i strój piłkarza, co robi się w szatni, kto może grać w piłkę nożną. Potem przechodzi do przeglądu zadań na boisku (i tłumaczy, dlaczego ważne jest słuchanie trenera), odnosi się też do pojęć z zakresu tego sportu: wyjaśnia, na czym polega spalony i co to jest drybling. Zaczyna mecz, żeby zaprezentować sędziego, temat kartek, fauli czy… przerwy. Dzieci dowiedzą się też czegoś o rodzajach rozgrywek (w tym i o rozgrywkach ligowych w Polsce).

Każda rozkładówka ma kilka charakterystycznych punktów. Krótkie zdanie pełni funkcję informacyjną i wprowadza w temat. Nadrzędną rolę odgrywa wielkoformatowy rysunek z mnóstwem małych ludzików (i mnogością przestrzeni), każdy zajęty jest innym zadaniem. Zamiast klasycznej narracji pojawiają się tu i ówdzie podpisy (które też zwracają uwagę na wybrane aspekty lub po prostu nakreślają ich istnienie) – czasowniki i wyrażenia z czasownikami dodatkowo są graficznie zaznaczane, żeby przy okazji uczyć dzieci części mowy. Definicjami są wobec tego same ilustracje, a dzieci mogą wysuwać z nich potrzebne wnioski – lub po prostu przyglądać się działaniom postaci. Margines to miejsce na dodatkowe komentarze i rozwiewanie wątpliwości dzieci (czy musisz brać prysznic po treningu, czy obrońcy potrafią strzelać gole itp.): tu kilka małych obrazków rozdziela akapity objaśnieniami.

Przejście na ilustrowane wyjaśnienia ma sporo zalet (dużo łatwiej pokazać różne techniki dryblingu niż je opisywać, podobnie jest z sygnalizacją sędziego liniowego). Na rysunkach piłkarze są przedstawiani dość zabawnie i nieschematycznie, mają różnokolorowe stroje (nieprzypadkowo mistrzowie świata przypominają Brazylię, chociaż autorka unika nazw krajów). Mają też ciekawe miny – wszystko ku radości małych odbiorców uwolnionych od przymusu czytania. Ta książka zaspokaja ciekawość, wychowuje małych sportowców, bo można też dowiedzieć się z niej, jak zostać piłkarzem. To niezbędnik małego piłkarza (i małego kibica – tak przy okazji). Każdy może też sprawdzić wiedzę wyniesioną z rozdziału – dzięki zestawom pytań.

„Piłka nożna” to książka dla dzieci, które dopiero nauczyły się czytać i dla tych, które jeszcze czytać nie potrafią, ale interesują się sportem. Trudno objąć sytuacje na stronie jednym spojrzeniem: trzeba koncentrować się na kolejnych sylwetkach i małych scenkach. Można też rzeczywiście sięgać do tomiku (zresztą – pięknie wydanego) – jak do encyklopedii i sprawdzać wybrane terminy (pomaga w tym zamieszczony na końcu indeks haseł). Jednak taki sposób będzie rzadkością: za bardzo kuszą kolejne obrazki, za dużo dzieje się na stronach, żeby tak zwyczajnie odłożyć książkę na półkę. Nie dość, że piłka nożna sama w sobie dla wielu jest tematem atrakcyjnym, to jeszcze tu łączy bajkowość (przyjemność oglądania książeczki) i wiedzę (odpowiedzi na kolejne pytania). To działa.