Paweł Reszka, Michał Majewski: Zawód: szpieg. Rozmowy z Aleksandrem Makowskim

Czarna Owca, Warszawa 2014.

Adrenalina i pasja

To książka wręcz wymarzona dla odbiorców zafascynowanych pracą wywiadu. „Zawód: szpieg. Rozmowy z Aleksandrem Makowskim” to tom wspomnieniowy i zdradzający część zajęć służb wywiadowczych, począwszy od przygotowań do zawodu i szkoleń. Książka stanowi rodzaj przeglądu wyzwań i trudów szpiega, przedstawia mniej filmową wersję rzeczywistości i podejmuje niewygodne czasem tematy, ale pokazuje obraz oficera wywiadu utrwalany też w powszechnej świadomości. W tym świecie pojawiają się wielkie pieniądze i piękne kobiety, podstępy negocjacyjne, pułapki i techniki zdobywania wiadomości. Adrenalina na co dzień, niebezpieczeństwa, ale i satysfakcja po wykonaniu zadania – wszystko, co w oczach czytelników składa się na życie przedstawiciela wywiadu.

Paweł Reszka i Michał Majewski dążą do pogłębiania wiadomości. Doskonale orientują się w poruszanych przez Aleksandra Makowskiego kwestiach, potrafią znajdować powiązania między różnymi sprawami i czekają na konkretne odpowiedzi. Jednocześnie przybierają momentami postawy zwykłych ludzi, żywo zainteresowanych możliwością zajrzenia za kulisy pracy wywiadu. Zadają często pytania, które przyszłyby na myśl samym czytelnikom, nie rezygnują z dowiadywania się o sprawy trzymane zwykle w sekrecie. Liczy się dla nich jednak nie tyle sensacja, co ciekawość, nie szukają skandalu, a rzeczowych wyjaśnień. Co ważne, znacznie mniej obchodzi ich polityka i skutki działań szpiegów w sferze rządów – choć i takie tematy tu się znajdą. Zdarza się, że dziennikarze nawiązują do konkretnych spraw i pytają o znane nazwiska – dla części co bardziej naiwnych odbiorców będzie to wyraźny sygnał, że poza widocznymi na co dzień w mediach sprawami toczy się w świecie dyplomatów znacznie ciekawsza gra, której reguły znane są nielicznym.

Makowski naświetla pracę oficera wywiadu dość szczegółowo. Na pytania odpowiada rzeczowo, nigdy nie próbuje zgadywać i nie dzieli się przypuszczeniami, wybiera konkrety, jakby nie chciał zaciemniać i tak skomplikowanego obrazu swojej pracy. Mówi o przygotowaniach, szkoleniach i wiedzy czy umiejętnościach agenta, ale i o etyce. Opowiada, jak przebiega praca werbunkowa i w jaki sposób znajdować źródła informacji – nie zagłębia się w detale, które stanowią tajemnicę, ale też nie sprawia wrażenia, jakby wiele przed odbiorcami ukrywał. Porównuje polski wywiad do wywiadów w innych krajach, podejmuje się oceny działań szpiegowskich czy samego organizowania wywiadu na przestrzeni lat. Wszystko to składa się na intrygujący przegląd doświadczeń zwykłym odbiorcom niedostępnych, a i nieobecnych w mediach.

Same rozmowy przebiegają płynnie. Czytelnicy zostają wciągnięci we wspomnienia, które przybrały kształt wywiadu – i z lektury nie wytrąci ich sposób zadawania pytań ani typowe dla dialogowych struktur poszatkowanie materiału – a to ze względu na wyczerpujące wyjaśnienia Makowskiego. W rozmowach przewijają się także odczucia i wrażenia – odbiorcy poznają emocje szpiega i decyzje, jakie musi w stresujących sytuacjach podejmować. Tom „Zawód: szpieg” przynosi zestaw wiadomości powszechnie nieznanych, a wzbogaconych o rys osobisty i indywidualne oceny czy komentarze. Makowski staje się źródłem wiedzy o tajemniczym zawodzie – i przy okazji pozwala zastanowić się nad kulisami życia politycznego na arenie międzynarodowej. Książka dostarcza sensacji, mimo że wcale na to nie została obliczona – zamienia się zatem w oryginalną lekturę dla poszukiwaczy przygód i amatorów tajemniczości. Aleksander Makowski opowiada o ciekawym życiu w sposób, który nie pozostawi nikogo obojętnym.