Adam Alter: Siła podświadomości. Co wpływa na nasze myśli, odczucia i zachowanie?

PWN, Warszawa 2014.

Pułapki

Na takie książki zawsze będzie zapotrzebowanie, nawet kiedy kolejne odkrycia psychologów będą już na pamięć znane odbiorcom. Adam Alter odwołuje się bowiem do tematu, który zwłaszcza dla społeczeństwo konsumpcyjnych wydaje się wyjątkowo ważny – do motywu potęgi podświadomości i technik, których mogą użyć specjaliści, by osiągnąć swój cel i wpłynąć na potencjalnych klientów. Trudno zresztą wyobrazić sobie dzisiejszy świat bez sztuczek związanych z wpływaniem na innych ludzi. Nawet jeśli „Siła podświadomości” nie pozwoli się przed nimi uchronić, to na pewno uświadomi części odbiorców obecność rozmaitych ciekawych praktyk i podatność na wpływ.

Alter tworzy książkę popularnonaukową zbliżoną do publikacji z zakresu psychologii. Najwięcej miejsca poświęca opisom naukowych doświadczeń sprowadzanych oczywiście w tekście do brzmienia anegdot i eksperymentom, które pozwalają uzmysłowić sobie, jak można podprogowo działać na innych ludzi, podsuwać im rozwiązania problemów bez podawania konkretnych wskazówek czy zaburzać obiektywizm w procesie oceniania. Alter skupia się na możliwościach, jakie zapewnia działanie na podświadomość- raczej nie interesuje go negatywna strona wywierania wpływu. Wie, że zaprezentowanie odbiorcom serii sztuczek nie uchroni ich przed manipulacjami, ale być może wywoła czujność i pozwoli dostrzegać nieuczciwe zabiegi choćby ze strony specjalistów od reklamy.

„Siła podświadomości” zawiera całe mnóstwo przykładów na oryginalne badania. Zmieniają się środowiska i grupy obserwowanych uczestników doświadczeń – raz to pracownicy korporacji, którzy niechętnie płacą za napoje w pracy, innym razem pracownice klubów nocnych lub autostopowiczki w koszulkach o różnych kolorach. Autor sprawdza, co rzeczywiście widzą i pamiętają świadkowie wypadków, jak religia wpływa na zachowania zbiorowisk i jak wpływają na ludzi kolory. Cała książka została bardzo sensownie uporządkowana – odrębny temat stanowią stereotypy i etykietki, osobny zachowania w społeczeństwie – tom zamyka wpływ otoczenia na podejmowane decyzje. Z każdego tematu można wyciągnąć cenne wnioski, a Alter jest przewodnikiem po świecie psychologicznych odkryć. Wcale nie szuka oryginalnych badań, przywołuje nawet te doskonale znane przypadki, gdy zmysły zawodzą w ocenie łatwego z pozoru zadania. „Siła podświadomości” to również wędrówka przez oszustwa i złudzenia, jakim ulegają wszyscy. Pojawia się tu wiele ważnych zagadnień – a autor nie przysłania ich nudnymi teoriami i fachowymi terminami. Dla niego najbardziej liczy się popularyzowanie wiadomości o pułapkach zastawianych przez ludzi. Podświadomość staje się furtką, przez którą przenikać mogą fałszywe wyobrażenia. Adam Alter nie jednak nie zamierza nikogo oskarżać – woli prezentować fascynującą stronę działania podświadomości, tajemniczą i chwilami nawet niebezpieczną. Prowadzi przez meandry umysłu, traktując specyficzne reakcje na określone wydarzenia jako ciekawostki. Nie popada ani w tony mentorskie, ani katastroficzne – chce po prostu zainteresować tematem odbiorców.

„Siła podświadomości” napisana została bardzo przystępnie – trafi zatem do szerokiego grona odbiorców (tych nie odstraszy nawet zestaw anglojęzycznej literatury przedmiotu) – autor umożliwia bowiem oswojenie się z tematem bliskim każdemu, kto jest świadomy roli wpływu w dzisiejszym świecie. „Siła podświadomości” to styl przekonujący – nawet powszechnie znane doświadczenia zaprezentowane tu zostały z lekkością i zajmująco, tak, że od lektury nie sposób się oderwać. Alter potrafi opowiadać – co swoją publikacją udowodnił.