Pat Petrie: Komunikacja w pracy z dziećmi i młodzieżą. Wprowadzenie do pedagogiki społecznej

Zysk i S-ka, Poznań 2013.

Rozmowy

Tom Pat Petrie jest prostą publikacją popularnonaukową z zakresu pedagogiki społecznej. Stworzony został podobnie jak prace naukowe w konstrukcji i sposobie uporządkowania zagadnień, mieści w sobie również rozwiązania z poradników pop (w prostych podsumowaniach i wyodrębnianiu najważniejszych punktów rozdziału), ma i elementy skryptu dla studentów oraz podpowiedzi dla osób, które pracują z dziećmi. Książka przygotowana została tak, by skorzystać z niej mogli przede wszystkim nauczyciele nauczania początkowego, opiekunowie ze żłobków i przedszkoli, wychowawcy czy pracownicy domów dziecka, natomiast część wskazówek przyda się też rodzicom. Dodatkowo Pat Petrie uczy też, jak przeprowadzać obserwacje zachowań komunikacyjnych, uwrażliwiając odbiorców na kwestie szczególnie dzisiaj akcentowane (ochrona danych osobowych czy temat kontaktu cielesnego, zachowanie wobec obserwowanych dzieci, a nawet sposób prowadzenia notatek) – ten aspekt tomu może wydawać się przesadzony, ale nie ulega wątpliwości, że Petrie chce uniknąć nieporozumień i konfliktów, a przy tym zdaje sobie sprawę z utrudnień w wykonywaniu pracy.

Tom poświęcony jest różnym aspektom rozmów z dziećmi (oraz ich rodzicami). W przejrzystych rozdziałach autorka zajmuje się sposobami słuchania i oczekiwanymi reakcjami, odczytywaniem gestów niemowląt, zachowaniami słuchającego, metodami odczytywania przekazywanych treści, pytaniami ułatwiającymi rozmowę, radzeniem sobie z krytyką i konfliktami, komunikowaniem się w większych grupach czy zasadami poufności – część informacji może się wydać oczywista, jednak Petrie z nich nie rezygnuje. Wynika to z jednej strony z konstrukcji tomu, w którym nawet powszechnie znane twierdzenia znajdują miejsce, a ich brak zaburzyłby porządek wywodu, z drugiej strony natomiast – z dość szerokiego grona odbiorców. Petrie nie zamierza tworzyć książki naukowej dla garstki wybranych, chce za to pomóc w pracy z dziećmi wszystkim zainteresowanym. Swoim czytelnikom zapewnia więc również podstawy tematu.

„Komunikacja w pracy z dziećmi i młodzieżą” zawiera wskazówki dla potencjalnych obserwatorów (to rodzaj praktycznego wyłożenia metod badawczych), ale znacznie więcej jest tu ćwiczeń dla pracujących z dziećmi. Petrie tworzy szeregi scenek, w których odbiorcy mają wczuć się w rolę dyskutanta i twórczo rozwiązywać problemy dzieci – autorka nie tylko uwrażliwia w ten sposób na określone sytuacje, ale też podpowiada, co zrobić, by komunikacja była bardziej efektywna. Ułatwia odczytywanie wysyłanych przez dziecko sygnałów i pokazuje, jak nie zniechęcać do rozmowy (czyli – jak nie robić sobie wrogów z rozmówców). Jej porady mogą się przydać zwłaszcza w delikatnych sytuacjach. Autorka chętnie korzysta z formy wyliczeń, podsuwa tematy do refleksji i scenki do praktycznych ćwiczeń, a każdy rozdział kończy skrótowym podsumowaniem, tak, aby korzystanie z książki okazało się dla odbiorców jak najbardziej przyjazne.

Napisana przystępnym językiem publikacja zaledwie zarysowuje najważniejsze zagadnienia z zakresu komunikacji, ale stawia na ich przydatność. Pat Petrie nie odwołuje się do psychologicznych terminów, nie analizuje też przeprowadzanych w przeszłości eksperymentów: zostawia w książce tylko przydatne wskazówki i uwagi, które ulepszyć mogą porozumienie. „Komunikacja w pracy z dziećmi i młodzieżą” przygotowana została tak, by jak najwięcej czerpali z niej pedagodzy – ale właściwie każdy, kto ma kontakt z dziećmi, może się czegoś z niej dowiedzieć. Natomiast pogłębionych wiadomości z tego zakresu szukać należy w innych publikacjach.