Darek Stach: Stachaże [wystawa kolaży]

Miejsce: Galeria Sektor I (CKK, Katowice, Plac Sejmu Śląskiego 2)
6.07. - 28.08.2010.
Kurator wystawy: Agnieszka Rybicka


Stachaże - dowcip i precyzja

Komputerowy program graficzny czy klej i nożyczki? Darek Stach, aktor katowickiego Teatru Korez, do tworzenia kolaży wybiera to drugie. Efekty jego pasji i pracy poza czujnym okiem reżyserów oglądać można od 6 lipca do 28 sierpnia w Galerii Sektor I mieszczącej się w Centrum Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek (dawne Górnośląskie Centrum Kultury). Wystawa „Stachaże” (impreza towarzysząca dwunastej edycji Letniego Ogrodu Teatralnego) to już druga prezentacja dzieł artysty – przynosi kilkadziesiąt powstałych w ostatnich latach kolaży, dowodów na talent i kreatywność Stacha.

Kluczem wyboru prac wydaje się być humor – sam autor, zwracając się do oglądających, podkreśla: „Widzu Szanowny, ku Twej uciesze kolaże owe stworzyłem, więc… ciesz się nimi”. W Galerii Sektor I powodów do uśmiechu z pewnością nie zabraknie, przeważnie będzie to zresztą uśmiech pełen podziwu dla autora, któremu wyobraźnia umożliwia niebanalne i pomysłowe zestawienia motywów graficznych a także dowcipnych, zamkniętych w tytułach, komentarzy. Darek Stach udowadnia, że sztuka nie musi być śmiertelnie poważna – pobrzmiewają tu przecież echa korezowych spektakli, w których komediowość często wysuwa się na pierwszy plan – składanie kolaży ma w sobie coś z zabawy, przenoszącej się potem na radość odbiorców. I tak artysta do budzenia uśmiechu zaprzęga słowo (reklamujący wystawę plakat nosi tytuł „Zanussi się na deszcz” – a to dopiero zapowiedź dalszych skojarzeń), gra motywami utrwalonymi przez teksty literackie czy filmy, czasem szuka rymów, by przez brzmieniowe powtórzenia komentować tworzony właśnie obraz. Tytuły i dzieła uzupełniają się wzajemnie i najlepiej chyba pokazują podstawową siłę kolaży Darka Stacha: koncept, pomysł na skrótowo opowiedzianą, zaskakującą historię. To jednocześnie źródło wysokogatunkowego humoru – chociaż niekiedy sięga Stach po wątki ludyczne, bliżej mu do eksperymentów Bellmera niż do pornograficznych skojarzeń. Autor Stachaży przez zderzenia schematów i wprowadzanie nowych – obcych – elementów w pozornie znany kontekst próbuje zwrócić uwagę na pułapki automatyzacji. Rozbijając skostniałe struktury językowe i graficzne może wyzwalać śmiech – czasem podszyty lekką goryczą. Obok beztroskich prac, w których deszyfrowanie pomysłu stanowi źródło zabawy („Szczebrzeszyn”) pojawiają się i takie, w których jedynie wtajemniczeni odkryją wewnętrzny tragizm („Ostatni cesarz”). Część kolaży daje się odczytać od razu („Pociąg do Hollywood”), inne wymagają dłuższej kontemplacji („Duma i upokorzenie”). Nie brakuje tu wariacji na temat arcydzieł malarstwa i… ikon popkultury. Darek Stach chętnie czerpie z rozpoznawalnych motywów, operuje swobodnie kojarzonymi powszechnie tytułami, obrazem modyfikując ich pierwotną treść („Moda na sukces” czy „Latarnik”). Pojawią się na wystawie i prace związane ze Śląskiem („Nocna szychta”, „Barbórka”). Króluje tu dowcip łagodny, czasem absurdalny, z rzadka przesycony złośliwością lub ironią.

Obok wieloplanowych kolaży, których nie da się objąć jednym spojrzeniem i w których trzeba odtworzyć zamkniętą przez autora opowieść, widnieją wśród Stachaży także dzieła-symbole, urzekające prostym rozwiązaniem, piękne w swoim nieskomplikowaniu i jednoznacznym (niekoniecznie łatwym do przeniknięcia) pomyśle – jak dyptyk „Niezaciągający się” czy obraz „Rosemary odkrywa dzięki raciczce, że przyleciał szatan”. W pracach Darka Stacha uderza staranność wykonania: momentami oglądający zapominają, że mają do czynienia z efektem łączenia za pomocą kleju fragmentów kolorowych zdjęć: autor buduje iluzję, której łatwo ulec, powołuje do istnienia twory niemożliwe do zapomnienia (moim ulubionym i chyba najpiękniejszym na całej wystawie kolażem jest skryta skromnie w kącie sali „Fathima”).

Stachaże przypadną do gustu zwykłym odbiorcom, ale ich jakość kryje się również w dialogu, jaki Darek Stach podejmuje z innymi twórcami, nie ograniczając się do sztuk wizualnych. W jego kolażach tworzywem stają się już nie tylko partie graficzne, ale i cytaty filmowe, tytuły książek czy kolokwializmy – tu nie liczy się bierne oglądanie dzieł, nie ma sensu zwyczajne obrzucanie wzrokiem kolejno dodawanych (lub czasem – odejmowanych) elementów. Zabawa ze Stachażami polega na interpretowaniu i szukaniu uzasadnienia dla konkretnych rozwiązań: proste wyjaśnienia bywają zwodnicze i niebezpieczne.

W pracach prezentowanych na wystawie cieszy ilość różnorodnych pomysłów na artystyczne realizacje, nieschematyczność i oryginalność. Darek Stach daje się ponownie poznać jako artysta nieszablonowy.