Anna Claybourne: Atlas smoków. Jaszczurze plemię z różnych stron świata

Nasza Księgarnia, Warszawa 2024.

Mapa świata

Anna Claybourne i Pham Quang Phuc zabierają młodych odbiorców na wielką i pasjonującą wyprawę do świata kierowanego przez wyobraźnię. „Atlas smoków” to kolejna publikacja porządkująca wiadomości – edukacyjna i rozrywkowa jednocześnie, trochę kulturoznawcza w duchu, a trochę stanowiąca przegląd ciekawostek z różnych wierzeń i pomysłów. Odwołuje się do istot fantastycznych, które jednak w różnych regionach świata przybierają różne formy i odpowiadają za różne zjawiska. Smoki zapładniają wyobraźnię twórców – w tym wypadku twórców narracji, tekstów pisanych i literatury mówionej – ale w każdym kręgu kulturowym wypadają trochę inaczej. Niektórzy sądzą, że smoki są potomkami dinozaurów, a przynajmniej – że historie o nich wzięły się z odkryć archeologicznych – takie teorie też tutaj powracają. „Atlas smoków. Jaszczurze plemię z różnych stron świata” to jednak przede wszystkim zestaw fabuł i portretów.

Układ książki jest przejrzysty i wyzwalany przez mapy świata. Kolejne kontynenty pojawiają się tutaj jako zapowiedź poszczególnych części tomu – na mapach widnieją sylwetki wybranych smoków, o których autorka będzie opowiadać młodym odbiorcom. Następnie przychodzi czas na przegląd smoków z wybranego regionu – czasami w formie stronicowej opowieści, kiedy jest ona na tyle barwna, żeby pobawić się w odtwarzanie legendy albo wierzenia – a czasami w formie akapitowego wyjaśnienia – wtedy łatwiej jest zestawić rozwiązania stosowane w sąsiadujących ze sobą miejscach czy wzajemne wpływy. Co pewien czas autorka przytacza również ciekawostki i klasyfikacje dotyczące smoków, analizuje charakterystyczne motywy, tak, żeby czytelnikom łatwiej było dokonywać porównań. To okazja do przedstawiania wyglądu smoków czy ich siedlisk – albo istot mylonych ze smokami. Takie porządkowanie wiadomości pomaga czytelnikom w odnalezieniu się w świecie wyobraźni twórców i jest też sposobem na rozbudzenie ciekawości. W końcu dzięki rozkładówkom informacyjnym staje się jasne, dlaczego baśnie rozwijają się w konkretnym kierunku – i dlaczego twórcy decydują się na określone wątki. Przytaczanie smoczych legend z różnych stron świata wprost zachęca do śledzenia pomysłów i inspiracji, może też wyczulić odbiorców na motyw smoków powracający w różnych dziełach.

Książka jest bogato ilustrowana i trudno byłoby nawet pomyśleć o wersji bez obrazków – grafiki nie pełnią tu wyłącznie funkcji ozdobnej, ale też informacyjną, pozwalają w szybki sposób zapoznawać się z charakterystycznymi motywami – odróżniać na przykład smoki europejskie od azjatyckich. Tu warto podkreślić staranność w odwzorowywaniu sylwetek smoczych bohaterów w zależności od kręgu kulturowego, z którego się wywodzą. Rozkładówki z ciekawostkami wyróżniają się z kolei sepiowymi barwami – stanowią sygnał zamknięcia rozdziału. Całość jest bardzo dobrze przemyślana i zrealizowana bez zarzutu. „Atlas smoków” to książka, która przyda się dzieciom w wieku szkolnym, a młodszym pokaże potencjał drzemiący w baśniach i legendach. Zaprosi do odkrywania meandrów fantazyjnych istot i przygotuje do lektur powieści fantastycznych ze smokami w rolach głównych. Wartość rozrywkowa tej książki przejawia się w zasugerowaniu młodym odbiorcom, jak wiele stworzeń zasiedla literaturę. Z kolei wartość edukacyjna realizuje się w przygotowanym kompendium wiedzy na temat smoków, ich genezy, zwyczajów i miejsc.