Claudia Durastanti: Obca

Czarne, Wołowiec 2024.

Dojrzewanie

Takich książek zawsze ma się za mało. Claudia Durastanti przedstawia losy rodziny, która wyróżnia się mocno – a jednocześnie tworzy swoją własną wewnętrzną mitologię, dzięki czemu można się w niej przejrzeć – i odkrywać ślady swoich doświadczeń czy relacji. „Obca” to wnikliwa i przejmująca relacja z dorastania – w obliczu prawdziwych wyzwań i komplikacji, ale też z typowymi w Bildungsroman tematami. Są tu znaki dzieciństwa, które w różnych konfiguracjach każdy przeżywał, są też obserwacje dotyczące najbliższych – i członków dalszej rodziny. Wszystko po to, żeby jak najpełniej odmalować tło do własnego portretu. Claudia Durastanti pozwala odbiorcom wejść w świat własnych wspomnień, najbliżej. Przegląda wspomnienia jak rodzinne albumy i o każdym detalu ma do opowiedzenia pełnowartościową historię. Nie tylko pokazuje, jak budowały się domowe legendy, ale także – jak funkcjonowała w niezwykłym domu. Jako córka dwojga głuchych osób musiała nauczyć się innego odbierania rzeczywistości – o tym doświadczeniu będzie jednak mówić nie po to, by wzbudzać litość albo skupiać uwagę – przydaje jej się do nadawania prozie onirycznego charakteru. Niepowtarzalność „Obcej” polega właśnie na połączeniu typowych przeżyć, będących udziałem wielu odbiorców analizujących swoje dojrzewanie – z magiczną, mocną narracją. „Obca” to niekończący się potok myśli, ani na chwilę niezwalniający tempa, wypełniony sugestywnymi obrazami i przynoszący szereg trafnych ocen rzeczywistości. Tyle że ta rzeczywistość staje się tu migotliwa i nieuchwytna za sprawą najpierw obserwacji dziecka, później – ocen dokonywanych z perspektywy czasu. Każdy dorosły – członek rodziny – zyskuje tutaj własny i nieco surrealistyczny portret, wypełniony nieistotnymi z pozoru szczegółami. Zadziwia precyzja, z jaką Durastanti jest w stanie odwzorowywać charaktery: łatwo uwierzyć w prezentowanych tu ludzi, bez względu na ich prywatne dziwactwa lub niezwykłe cechy – postacie utkane są z obserwacji i wyobrażeń, te pierwsze nadają sylwetkom prawdopodobieństwo, te drugie wpływają na niepowtarzalność wywodów. Autorka prowadzi czytelników zgodnie z osią czasu, przez dorastanie i zdobywanie doświadczeń – wykorzystuje punkty typowe dla powieści o dojrzewaniu i dla biografii – a jednocześnie unika tworzenia sztampowego życiorysu wypełnianego schematami treściowymi.

Niezwykła jest melodia tej prozy, nastawienie na plastyczność języka i intymność całej narracji. „Obca” to konfesyjna proza, w której wyobraźnia miesza się z realizmem w proporcjach nie do powtórzenia. Claudia Durastanti ani na chwilę nie traci uwagi czytelników – bo potrafi zachwycać drobiazgami, każde zdanie może stać się olśnieniem dla odbiorców połączonych podobnymi spostrzeżeniami i jednocześnie zafascynowanych sposobem widzenia i odbierania świata. Autorka nie idzie na kompromisy: nie interesują ją fabuły a obrazy, nakładające się na siebie i budujące – niemal mimochodem, przy okazji przedstawiania domowej atmosfery – potęgę jednostki. Claudia Durastanti ma w zanadrzu mnóstwo cennych komentarzy. Urzeka swoją prozą, jej stylistyką i brzmieniem. Przekazuje treści, ale jednocześnie rozsadza tradycyjne formy, porywa czytelników. Proponuje książkę inteligentną i przenikliwą, wypełnioną zagadnieniami, które każdy w jakiś sposób już poznał i oswoił – ale teraz może je odkrywać na nowo, dzięki ciekawej realizacji. „Obca” to spotkanie – efektowne i zastanawiające.