Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023.
Rządzenie
Opowieść kierowana do młodych odbiorców w przystępny sposób przedstawia historię rewolucji agrarnej - wydarzenia i drogi do nich - które sprawiły, że ludzie obecnie przeważnie wybierają osiadły tryb życia. Yuval Noah Harari w drugim tomie "Niepowstrzymanych" zajmuje się tym, jak ludzie nauczyli się rządzić roślinami i zwierzętami (a pod koniec też - sobą nawzajem). Żeby wszystko stało się bardziej zrozumiałe i wyraziste, powołuje do istnienia bohaterów, którzy prowadzą ze sobą dialogi i wzajemnie tłumaczą sobie zwyczaje własnych plemion. Tak funkcjonują między innymi dziewczyny z różnych grup - zbierackiej i rolniczej. Dziwią się zwyczajom, które wybrała druga strona - nie rozumieją ich, ale dają sobie szansę na komentarze i wyjaśnienia. Tak samo robią zresztą szkielety - te przydają się do ukazania zmian w budowie organizmu człowieka, który wybiera życie koczownicze i tego, który już gdzieś osiadł, przyzwyczajając się do pozornie wygodnego trybu. Upływ czasu akcentowany tu jest jak w bajkach - może coś wydarzy się za dziewięćdziesiąt lat, a może za tysiąc - nie ma to większego znaczenia, liczy się po prostu przeskok o kilka pokoleń, a nie konkretny moment historyczny. Trudno o lepszą metodę zaakcentowania procesu ewolucji.
Yuval Noah Harari przygląda się zadaniom ludzi na przestrzeni setek lat - ale bardzo mocno zajmuje się też analizowaniem przyczyn i konsekwencji konkretnych wyborów. Jeśli ktoś postanawia zająć się zbieraniem pszenicy i przynosi ją do obozowiska, po drodze gubiąc ziarna, to spostrzeżenie, że sporo pszenicy rośnie wzdłuż ścieżki może popchnąć ludzi do obsiewania całych pól. Jeśli jednak postawi się wyłącznie na uprawę pszenicy, jest się skazanym na problemy, gdy nadejdzie susza, szarańcza albo choroba zbóż. Stopniowo ludzie uczą się, jak wystrzegać się większych katastrof. Z czasem starają się zarządzać zwierzętami, chociaż na początku wydaje się to nieosiągalne. Kolejne błędy pozwalają zmienić postępowanie tak, by było ono skuteczne i żeby przyniosło określone rezultaty - a to na zawsze zmienia ludzkość. Autor nie chce, żeby odbiorcy wkuwali daty, ale zależy mu na tym, żeby zrozumieli, co działo się w przeszłości i jakie działania doprowadziły do obecnego stanu rzeczy. Dlatego też przygląda się motywowi prowadzenia opowieści - żeby wskazać czytelnikom, jak manipulować masami (albo - w dobrym celu: jak zmieniać dawne i krzywdzące opowieści, żeby wyzwolić się z kręgu przykrych przekonań). Jest ta opowieść podręcznikiem - nietypowym i przydatnym, czytanym dla rozrywki i dla przyjemności, ale jednak bardzo pouczającym. To książka wypełniona ciekawostkami i sensownie wytłumaczonym obrazem historii rozwoju ludzkości. Dużo się z niej można dowiedzieć, ale jeszcze więcej - nauczyć. Yuval Noah Harari uczy myślenia, pokazuje odbiorcom, że warto samodzielnie wyciągać wnioski i szukać odpowiedzi na swoje pytania. Proponuje książkę atrakcyjną pod względem narracji i zawartości, przyjemną dla wszystkich - niebudzącą zastrzeżeń. Przy tak prowadzonej opowieści traci znaczenie naprawdę ładna warstwa graficzna - Ricard Zaplana Ruiz uzupełnia te wywody znakomicie, ale łatwo przeoczyć jego wysiłki - na tyle mocno wciąga w lekturę autor.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz