Katarzyna Jasiołek: Tkanina. Sztuka i rzemiosło

Marginesy, Warszawa 2023.

Wzory

Katarzyna Jasiołek już parę razy rozbudzała zainteresowanie odbiorców wzornictwem - i w tomie "Tkanina. Sztuka i rzemiosło" powraca do tematu, żeby przybliżyć czytelnikom motyw tkanin jako dzieła sztuki. Zajmuje się zarówno olbrzymimi wytworami, które - rozpinane na specjalnych konstrukcjach w galeriach - wciągają w nietypowy świat splotów, jak i drobnymi wzorami, tkaninami-obrazkami, zestawami kolaży, przeglądu technik albo wręcz nadruków. Przygląda się kolejnym edycjom wystaw prezentujących najciekawsze dokonania artystów z różnych krajów - tak, żeby uświadomić odbiorcom kontekst działań rodzimych twórców. "Tkanina. Sztuka i rzemiosło" to książka wypełniona ciekawostkami i wypełniająca lukę na rynku. Oswaja odbiorców z zagadnieniem, które wymyka się w myśleniu o sztuce: pozwala docenić inny gatunek sztuki. Ale też wprowadza cały system kształtowania się myślenia o tym gatunku - przedstawia autorka między innymi kilka postaci niezwykle ważnych dla polskiej szkoły tkackiej. Katarzyna Jasiołek nie zamierza oceniać wartości i znaczeń poszczególnych technik, stara się poświęcać im w miarę możliwości tyle samo uwagi, a do tego jeszcze - próbuje nauczyć odbiorców odczytywania tkanin, wskazuje konkretne miejsca, faktury, sploty i używane materiały, żeby łatwiej było przyglądać się bogatej kolekcji zdjęć. Jest Katarzyna Jasiołek przewodnikiem dla tych, którzy o tkaninach w sztuce wiedzieli do tej pory niewiele - na margines swojej opowieści spycha Magdalenę Abakanowicz, temat na tyle obszerny, że zbyt łatwo zdominowałby wywód - a przygląda się tym zapomnianym albo nieznanym szerokiemu gronu czytelników postaciom - i podsuwa kolejne zagadnienia warte zgłębiania. Właściwą bohaterką tomu jest tutaj tkanina pozwalająca na uruchamianie kreatywności i na wprowadzanie własnych wizji dzieła. Może pełnić funkcje ozdobne w domach - są tu wzory proponowane przez potrzebujących dodatkowego zarobku artystów i przeznaczone do masowej produkcji, ale są też tkaniny przygotowywane specjalnie z myślą o wystawach. Niektóre można traktować jako ozdobę ścian, inne będą trafiały do kręgu sztuki użytkowej, ale uświadomią wszystkim, jak bardzo twórcze może być podejście do nici, wełny i splotów. Coś, co wydawało się nie mieć potencjału artystycznego, teraz pojawia się w centrum zainteresowania i wyzwala chęć do zgłębiania tematu - a Katarzyna Jasiołek ciekawie opowiada i prowadzi czytelników przez meandry tkania artystycznego. Podsuwa czytelnikom kilka narzędzi do analizowania tematu i do odbierania go - co pomoże budować zainteresowanie i wydobędzie tkaniny z mroku nieświadomości.

Jest to tom, który momentami zamienia się w album. Wprawdzie na dwuwymiarowych zdjęciach nie da się z natury rzeczy oddać pełni faktury, ale autorka dba o to, żeby odbiorcy wiedzieli, na co mają zwrócić uwagę - w komentarzach podkreśla, co powinno ich zaintrygować i co jest nietypowe. Ilustracje są tu bardzo istotne - zwłaszcza ze względu na informowanie odbiorców o temacie. Jest to bardzo udana publikacja, która z pewnością na długo zagości w świadomości czytelników - przydaje się nie tylko jako zestaw ciekawostek, ale też jako inne spojrzenie na sztukę.