Robin George Andrews: Superwulkany

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.

Tajemnice lawy

W serii #nauka Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego pojawiają się kolejne bardzo ciekawe publikacje przybliżające czytelnikom odkrycia z różnych dziedzin wiedzy. Tom "Superwulkany" to popularyzatorska propozycja, dzięki której można dowiedzieć się czegoś na temat najbardziej tajemniczych i rozbudzających wyobraźnię zjawisk rozgrywających się na kuli ziemskiej. Robin George Andrews idealnie wpisuje się w cykl, szuka przygód i zachwyca się znaleziskami. Jest w stanie zarażać entuzjazmem czytelników, także (a nawet w dużej części) tych, którzy z wulkanami w wersji reportażu naukowego do tej pory nie mieli nigdy styczności. Wulkany nie tylko inspirują uczonych i wyzwalają mnóstwo pytań dzieci - trafiają też jako czynniki zaburzające porządek świata do filmów katastroficznych. Ile w tym podejściu prawdy i racji, a ile fantazji i potrzeby dostarczania odbiorcom silnych wrażeń - dowiedzą się czytelnicy, bo w tym tomie uwzględnia się rozmaite spojrzenia na tematykę wulkanów, także te pozbawione naukowej otoczki. W końcu każdy sposób na dotarcie do szerokiego grona odbiorców i na przyciągnięcie uwagi wydaje się dobry.

"Superwulkany" to książka, w której liczy się umiejętne budowanie klimatu w narracji, tak, żeby przekazywane dane trafiały do świadomości czytelników i żeby zapadały w pamięć. Można dowiedzieć się sporo o wulkanach jako takich, ale też prześledzić najsławniejsze w historii wybuchy wraz z konsekwencjami. Wiele razy uda się zaskoczyć czytelników faktami w zestawieniu z powszechnymi wyobrażeniami. Informacje o zarejestrowanych wybuchach podwodnych wulkanów czy o rekinach żyjących we wnętrzu kraterów, o próbach wpływania na trasy lawy i o warstwie pumeksu tworzącej się na wodzie, wreszcie - o tym, czy Yellowstone wybuchnie i jak będzie wyglądał najbardziej prawdopodobny scenariusz takiego wydarzenia (czy faktycznie bezpośrednio pod parkiem narodowym znajduje się wrząca lawa i czy można stracić życie lub zdrowie w wyniku wybuchu gejzerów), wreszcie - wulkany na innych planetach- to wszystko trafia do wartkiej opowieści wypełnionej historiami odkryć. Wulkany w wersji książkowej okazują się równie malownicze jak w filmowej, a to za sprawą świadomości autora w kwestii oczekiwań odbiorców.

Można tu sprawdzić, jak obserwuje się wulkany i jak się je bada, można też dowiedzieć się czegoś na temat samej historii odkryć - jednak najlepsze z perspektywy czytelników jest obserwowanie działań uczonych i podążanie za nimi w chęci zdobywania kolejnych danych o najbardziej tajemniczych miejscach na Ziemi. To prowadzi do zwiększania świadomości o planecie, pozwala na obalanie stereotypów i mitów narosłych wokół wulkanów, ale też pozwala na odbycie egzotycznej podróży bez ruszania się z domu: w końcu badacze wulkanów nie należą do przedstawicieli powszechnie znanych zawodów, nic dziwnego zatem, że budzą sensację i szereg pytań. Jak zawsze w serii #nauka, i tu odbiorcy mają do czynienia z udaną, dobrze przemyślaną narracją prowadzoną tak, by zaprosić do lektury jak najszersze grono. Czyta się ten tom niemal jak powieść sensacyjną - fakty sprowadzane są do obrazów, a autor zastanawia się nad niezwykłością wulkanów - i jego energia przekłada się na doskonałą lekturę. Rozmawia ze specjalistami, szuka wiadomości, a przekazuje je w stylu, który na długo zapada w pamięć.