Simona Kossak: Trzy żywioły

Marginesy, Warszawa 2022.

Rozumienie zwierząt

Książka "Trzy żywioły" nie może się zestarzeć. Simona Kossak proponuje tu zestaw opowieści dotyczących zwierząt z polskich lasów i pól. Chce oswoić z tematem mieszczuchów i nauczyć czytelników szacunku do przyrody. Nie przez lekcje dla dorosłych, a przez bardzo ciekawe pogadanki: luźne teksty, które przypadną do gustu odbiorcom w każdym wieku. Simona Kossak odwołuje się do własnych doświadczeń, wypełnionych kontaktami z różnymi gatunkami zwierząt - wykorzystuje również obserwacje przyrodników i biologów. Do tego dokłada sporą dawkę wiedzy i humoru. To wszystko w odpowiednich proporcjach zamienia się w relację błyskotliwą i pełną ciekawostek, edukacyjną i jednocześnie rozrywkową. Tytułowe trzy żywioły oznaczają trzy środowiska i ich mieszkańców. Simona Kossak sprawdza, kto żyje na lądzie, kto w wodzie, a kogo spotkać można w powietrzu. Zaczyna ta autorka od przedstawiania zwyczajów gatunków budzących grozę: opowiada, dlaczego wilki zachowują się w charakterystyczny sposób i co zrobić, kiedy spotka się niedźwiedzia. Zestawia ze sobą podstawowe lęki społeczne oraz - zasady postępowania wśród zwierząt. Przekłada zachowania nie na język ludzi, a na porozumienie w stadzie. Kiedy wyjaśni odbiorcom, skąd biorą się określone reakcje i pomysły, może zlikwidować strach. Fascynacja zwierzętami to podstawa w tej lekturze. Jednak jest to mądra fascynacja, prowadząca do niesienia konkretnej i przydatnej pomocy. Simona Kossak opowiada o różnych przypadkach współpracy zwierząt i ludzi, przypomina też, jak zwierzęta organizują sobie relacje w stadach. Odbiorcy mogą docenić zwierzęta - i zacząć je podziwiać (ale również ci, którzy zwierzęta kochają, będą usatysfakcjonowani tym tomem: zyskają tu potwierdzenie własnych spostrzeżeń i rozwinięcie wiadomości podręcznikowych). Po niedźwiedziach i wilkach przychodzi czas między innymi na żubry, mrówki i bobry, Simona Kossak zajmuje się również między innymi bocianami, wróblami czy zimorodkami. Tematów ma mnóstwo - i zwykle wiążą się one z jakimś zwyczajnym spotkaniem. Opowiada odbiorcom, jakie stworzenia mogą zobaczyć na co dzień - i co w nich jest niezwykłego.

Każdy rozdział jest tu osobną relacją, opowieścią o wybranym gatunku - to komentarz, który sprawi, że odbiorcy poczują się specjalistami w dziedzinie zoologii. Dużo tu danych, ale autorka unika przepisywania podręczników, interesują ją praktyczne wiadomości. Te przekuwa na zajmujące rozdziały - stworzone z poczuciem humoru i ogromną wprawą. Simona Kossak nie tylko wie, jak zachowują się poszczególne zwierzęta, potrafi również bezbłędnie wskazać przyczyny. Proponuje czytelnikom wielką przygodę - i mnóstwo sympatycznych obrazków. Przemyca w nich podpowiedzi dla ludzi - nie tylko w sytuacjach zagrożenia życia, ale też w momentach, w których łatwo popełnić błąd mimo dobrych intencji. Chce chronić zwierzęta, nawet te najmniejsze i najbardziej popularne: przypomina, co może się stać, kiedy zniknie jakiś pozornie nieistotny gatunek. Niby rzecz oczywista, a jednak trzeba edukować kolejne pokolenia - Simona Kossak świetnie się w tym zadaniu sprawdza. "Trzy żywioły" to publikacja, którą warto mieć na półce - choćby po to, żeby nauczyć się doceniać faunę i żeby powracać do udanych opowieści przyrodniczych.