Alan Weiss: Tak jak księżyc. Poetycki żywot Jerzego Harasymowicza

Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław 2019.

Otoczenie

Jerzy Harasymowicz poddany gruntownej analizie przez Alana Weissa jawi się jako postać niezwykła. Chociaż Weiss proponuje pracę akademicką i wielką pod względem objętościowym, potrafi tak pokierować narracją, żeby trafić do jak najszerszego grona odbiorców - nawet do tych, którzy poezją XX wieku specjalnie się nie interesują. Ten autor jednak wyjątkowo dobrze radzi sobie z opracowywaniem zgromadzonego - imponującego - materiału. Jest tu olbrzymia bibliografia, ale tom nie przytłacza treściami czy ogromem detali. Książkę dobrze się czyta - to pomysł na przybliżenie czytelnikom historii tworzenia. Jerzy Harasymowicz przyciąga tu uwagę, jednak autor nie zajmuje się edukowaniem odbiorców, jak mają odczytywać poezję. Unika też zachwytów nad bohaterem tomu. Wprawdzie bardzo interesuje się jego dokonaniami, ale nie zniechęca do nich czytelników.

"Tak jak księżyc" to publikacja, w której króluje ujęcie synchroniczne. Alan Weiss bardzo dobrze czuje się w prezentowaniu osiągnięć równoległych - szuka w tym celu informacji z prywatnych zapisków lub innych biografii. Następnie układa kolaż z wydarzeń rozgrywających się w tym samym czasie. W ten sposób naświetla kontekst, pozwala zrozumieć część wyborów artystycznych albo życiowych Jerzego Harasymowicza. Robi autor wiele, żeby czytelnikom łatwiej było pojąć konkretne decyzje i rozwiązania. Spore znaczenie ma też rynkowa moda: wielu biografów decyduje się obecnie na akcentowanie tego, co na zewnątrz, co wyznacza możliwości działania postaci. Zwykle kończy się to na prostym przeglądzie prasy codziennej i odnotowywaniu mało istotnych danych związanych z pogodą, kroniką kryminalną albo sensacjami. Tymczasem Alan Weiss nie boi się większego zaangażowania, wybiera wiadomości, które coś dla bohatera znaczą. Ponadto - zajmuje się ten autor również tropieniem literackich przyjaźni. Koncentruje się na grupach literackich, w których działa Harasymowicz - lub które miały wpływ na jego pomysły. To bardzo udane połączenie biografii twórcy oraz motywów najchętniej przez niego wybieranych -z samą literaturą. Tom "Tak jak księżyc" nie jest zwyczajnym przeglądem tematów. Alan Weiss unika w ogóle przeprowadzania literackich analiz i szkolnych interpretacji. Nie zależy mu na tłumaczeniu, co poeta miał na myśli i jaki efekt chciał osiągnąć. Zamiast takich przewidywalnych i coraz częściej (niestety) stosowanych rozwiązań, niekoniecznie atrakcyjnych z perspektywy zwyczajnych odbiorców - autor decyduje się na wprowadzanie fragmentów wierszy. Jest to możliwe dzięki odpowiedniemu wyznaczeniu tła - Alan Weiss tworzy czytelnikom najlepsze warunki do odczytywania przesłań i sensów. Bez trudu wciąga odbiorców do świata, który Harasymowicza inspirował.

Ta publikacja jest bardzo ciekawa - chociaż łączy środowisko naukowe i zwykłych odbiorców. Jerzy Harasymowicz to nie postać z pierwszych stron gazet (ani z czołówki programów szkolnych). Jednak w ujęciu, które prezentuje Alan Weiss, staje się naprawdę ciekawym artystą. Olbrzymia pozycja wydawnicza umożliwia zapoznanie się z poetyckimi wyborami oraz otoczeniem Jerzego Harasymowicza. Autor tomu decyduje się na krótkie rozdziały, ale przesycone treścią. Nie pozwala sobie na przegadanie czy na puste akapity. Zależy mu, żeby każda opowieść miała wewnętrzny sens i prowadziła do zrozumienia bohatera książki. Jerzy Harasymowicz bez tajemnic - oto pomysł autora na potężny tom biograficzny i literacki. Może Alan Weiss znaleźć uznanie odbiorców z różnych grup.