Britta Teckentrup: Ptaki i ich pióra

Agora, Warszawa 2020.

Przyroda

O pięknie ptaków opowiada ten picture book, czy może raczej książka artystyczna kierowana nie tylko do młodych czytelników. Britta Teckentrup zajmuje się tu piórologią – próbuje przedstawić odbiorcom urok i zjawiskowość ptasich piór. Przypomina, jak pióra są zbudowane, na jakie rodzaje się dzielą, wyjaśnia barwy, szuka rekordów, tłumaczy, do czego pióra ptakom służą. Opowiada o różnych rodzajach skrzydeł i o różnych rodzajach lotów ptasich, przygląda się piórom najpiękniejszym lub najdziwniejszym, sprawdza, ile znaczą podczas godów. Wynajduje też nietypowe zastosowania piór u różnych gatunków ptaków: przedstawia czytelnikom pióra-podpórki, pióra ułatwiające słyszenie, pióra „śpiewające” i pióra, które umożliwiają ptakom chodzenie po śniegu. Sprawdza miejsce piór w kulturze i w mitologii, odnosi się również do narzędzi piśmienniczych. Większą część tomu jednak poświęca ptakom: to one są prawdziwymi bohaterami i obiektem obserwacji. To one dostarczają niezliczonych inspiracji i cieszą oko. Zwykle obecne przede wszystkim w atlasach, tu stają się przedmiotem działań twórczych – i przy okazji dostarczają nieco wiadomości.

Każde zagadnienie zostaje tu skrótowo zaprezentowane. Britta Teckentrup nie rozpisuje się zanadto, dość szybko uświadamia odbiorcom znaczenie piór. Wyszukuje ciekawostki – i dzięki temu może wzbudzić zainteresowanie. Temat piór traktuje z jednej strony jako szansę na stworzenie vademecum, powiedzenia wszystkiego, co możliwe i co wiadome – z drugiej strony – jako okazję do popisów graficznych. Nie zawsze może uogólniać wiadomości: zdarza się, że motyw piór pasuje do większości ptaków i większości gatunków, wtedy autorka sugeruje, że podaje informacje pełne. Znacznie częściej jednak przechodzi do konkretnych ptaków – które pióra traktują jako pomoc w wyostrzeniu jednego ze zmysłów albo nieoczekiwane wsparcie w trudnych warunkach przyrody. Nie chodzi tu o stworzenie atlasu ptaków – pióra poszczególnych gatunków zostaną dookreślone tylko pod warunkiem, że wiążą się z czymś niezwykłym. Britta Teckentrup dokonuje zatem całkiem sensownych analiz.

Ale motyw piór służy jej w pierwszej kolejności do popisów ilustratorskich. Pióra pojawiają się na kolejnych grafikach i urzekają swoją zwiewnością oraz lekkością, a czasami – zestawem barw oraz wzorów. Od czasu do czasu ustępują miejsca ptakom – zwłaszcza wtedy, gdy pojawia się gatunek przykuwający wzrok. Jednak wiele razy same pióra będą ozdobą tomiku. Autorka pasjonuje się ptakami – przedstawia je w locie, podczas rozmaitych czynności i w różnym otoczeniu, jednak jej ilustracje nie przypominają tych z poradników dla obserwatorów ptaków – Teckentrup traktuje świat ptaków jako punkt wyjścia dla tworzenia sztuki. Proponuje książkę, którą ogląda się z niesłabnącą przyjemnością. Uzasadnia umiejętnie chęć skupienia się na ptasich piórach, oferuje znacznie więcej niż tylko dawkę wiedzy. Ta książka to pozycja dobra nie tylko dla amatorów ornitologii – ale dla wszystkich, którzy doceniają przyrodnicze inspiracje w sztuce. „Ptaki i ich pióra” to publikacja zwracająca uwagę na piękno wokół nas.