Leonard Mlodinow: Elastyczny mózg

Prószyński i S-ka, Warszawa 2019.

Tworzenie

W czasach, gdy wszystko można mieć i wszystko da się zrobić, jedynym ograniczeniem dla człowieka staje się jego własna wyobraźnia. Leonard Mlodinow w książce „Elastyczny mózg” przygląda się umysłowi człowieka pod kątem kreatywności i zdolności do rozwiązywania problemów w nietypowy sposób. Proponuje odbiorcom tekst ciekawy i zakorzeniony w doświadczeniach oraz odkryciach, rzeczowy, ale też bogaty w podpowiedzi i wskazówki dotyczące roli wyobraźni w codziennym życiu. Autor wyjaśnia, że kreatywność płynie z rezygnacji ze skryptów, szablonów myślowych, które wręcz uniemożliwiają dokonywanie odkryć. Sprawdza, jak umysł człowieka ewoluował – skąd biorą się u jednych chęci do ciągłego zmieniania czegoś w życiu, a u innych – tendencja do zostawania w strefie komfortu, pyta, czym są myśli i pokazuje, jak funkcjonuje mózg. Opowiada o teorii myślenia elastycznego i o tym, jak niektóre schorzenia cywilizacyjne wpływają na umiejętność szybkiego radzenia sobie z problemami. Autor podsuwa liczne testy i zagadki dla odbiorców, rozwiewa też wątpliwości dotyczące „lenistwa” i jego roli w wymyślaniu twórczych rozwiązań. Umysł, który nie jest zaprzątnięty zwykłymi codziennymi zadaniami, o wiele lepiej radzi sobie z odkrywaniem nowych dróg i wyszukiwaniem oryginalnych skojarzeń. Nie zabraknie oczywiście w tomie szeregu przypadków pozwalających na dokonywanie odkryć w dziedzinie badań nad mózgiem, „dziwnych” chorób i przełamywania barier myślowych. Pojawią się w książce zadania typowe, często powracające nawet w poradnikach dotyczących samorozwoju – a związane z szukaniem niebanalnych rozwiązań pozornie prostych zagadek. Czytelnicy będą zatem mogli podczas lektury sprawdzić swoje umiejętności w dziedzinie kreatywnego myślenia. Co ważne, autor nie zajmuje się teorią, liczą się dla niego kolejne dowody na wartość nieschematycznego myślenia w dzisiejszym świecie – to niemal przegląd sytuacji i scen, w których przydała się ucieczka od szablonów – i w których oryginalność pozwoliła na wyjście z pułapki czy kryzysu. Mlodinow nie musi powtarzać, że elastyczne myślenie jest gwarancją sukcesu, to zrozumiałe, zwłaszcza przy takiej liczbie przykładów.

Leonard Mlodinow szuka sposobów na zaintrygowanie czytelników kwestią wyobraźni i odwagi w myśleniu – wybiera do tego celu trop książek psychologicznych, bardzo często odwołuje się do konkretnych badań i do zachowań obserwowanych z różnych powodów ludzi – chce wytłumaczyć, jak działa nieszablonowe myślenie, na wyrazistych przykładach. To dobra strategia, oznacza bowiem, że czytelnicy otrzymają ciekawą lekturę wypełnioną barwnymi anegdotami. Autor unika hermetycznego stylu, jeśli musi wyjaśnić coś z naukowego obszaru badań, posługuje się najchętniej dodatkowymi komentarzami, które portretują kolejnych badanych. Dzięki temu „Elastyczny mózg” czyta się z zainteresowaniem aż do samego końca – to naprawdę ciekawa książka dla szerokiego grona odbiorców. Leonard Mlodinow nie musi sięgać do perswazji, żeby przekonać czytelników, że kreatywne myślenie jest zjawiskiem cennym i potrzebnym, to będzie oczywiste po lekturze tomu. Autor jednak wskaże odbiorcom również możliwości działania i drogi dla tych, którzy chcieliby poprawić swoje wyniki w dziedzinie elastycznego myślenia – nie robi tego przez proste podpowiedzi, jednak z jego narracji można będzie wysnuć odpowiednie wnioski. Jest „Elastyczny mózg” książką o myśleniu – pozbawioną malkontenctwa i wypełnioną ciekawostkami.