Łukasz Garbal: Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie

PWN, Warszawa 2011.

Tekst do książki

Wydawnictw jest na rynku mnóstwo – lecz, niestety, zaobserwować można malejącą tendencję do dbania o edytorską jakość publikacji. Konkurencja w tym wypadku nie wymusza – o dziwo – fachowego opracowywania tekstów, a względy oszczędnościowe także przyczyniają się do coraz gorszych wydań. Tom Łukasza Garbala „Edytorstwo. Jak wydawać współczesne teksty literackie” sytuacji w cudowny sposób nie naprawi, ale po pierwsze, pozwoli na kształcenie specjalistów w dziedzinie edytorstwa (dotychczasowe podręczniki są już przecież mocno przestarzałe), a po drugie – być może – przyczyni się do zainteresowania metodami opracowywania książek, a co za tym idzie – i do uważniejszego kontrolowania pracy wydawców.

Autor proponuje odbiorcom kompendium wiedzy na temat pracy edytora, prowadząc wywód od podstaw absolutnych (definicji i terminów niezbędnych w tym zawodzie) po sprawy najbardziej aktualne – jak choćby kwestie związane z internetem. Zwraca uwagę na gatunki opracowywanych tekstów i cierpliwie tłumaczy różnice między przygotowywaniem do druku wierszy (interpunkcja), satyr (rzecz rzadka w dzisiejszych czasach – pamięta o konieczności nakreślenia kontekstu utworów agitacyjnych przy jednoczesnym unikaniu komizmu mimowolnego w zbędnych wyjaśnieniach), powieści, felietonów, dzieł naukowych czy dzienników. Uczy współpracy z autorem oraz znaków, jakimi edytor się posługuje. Sięga po mocno czasem rozbudowane przykłady: prowadzi odbiorców przez tajniki zawodu, pokazując w praktyce, gdzie mogą spotkać się z problemami – i jakiego rodzaju rozstrzygnięcia ich czekają. Jest w tej pracy rzetelny i skrupulatny, układa naprawdę cenny podręcznik, który ułatwi zadanie adeptom edytorstwa. Odpowie na całe mnóstwo pytań mogących nasunąć się niedoświadczonym jeszcze edytorom i przed błędami ustrzeże zawodowców. Co więcej – to publikacja obowiązkowa również dla właścicieli małych wydawnictw.

Garbal nie stawia na suchą teorię, swoje uwagi obficie podbudowuje przykładami. Co ważne dla dzisiejszych czytelników – zwraca się także do edytorów znanych pisarzy z prośbą o zdradzenie tajników warsztatu: w całym tomie wiele razy pojawiają się informacje zakulisowe, uzyskane dzięki prywatnym rozmowom czy korespondencji – wnoszą one do lektury bardzo wiele, pozwalają bowiem ująć temat z różnych punktów widzenia i przedstawić więcej pułapek czy dylematów, przed jakimi stają edytorzy. To sprawia także, że „Edytorstwo” nie wybrzmiewa jak zwyczajny, suchy podręcznik, ale przynosi również sporo ciekawostek podawanych na marginesie rzeczowego wywodu. Garbal konstruuje swoją książkę przez pryzmat problemów i wątpliwości, z jakimi muszą się mierzyć pracujący w zawodzie. Poza rzetelnością i rzeczowością (w przeciwnym razie tom stałby się karykaturą samego siebie…) na uwagę zasługuje tu również dobrze przemyślany podział materiału, szkielet konstrukcyjny, który jest jasny, przejrzysty i sensowny. Zagadnienia poruszane w rozdziale umieszcza autor w rozbudowanych czasem do przesady śródtytułach – jednak to, co przy ciągłej lekturze wybija lekko z rytmu i skupienia na treści, przy zwykłym korzystaniu z tej książki jako kompendium wiedzy sprawdza się znakomicie. Ta książka staje się nieocenioną pomocą dla wydawców oraz redaktorów i trudno się będzie bez niej obejść tym, którzy chcieliby się nauczyć edytorstwa.