Praca zbiorowa: Kochaj mnie mocniej… Czeskie Opowieści.

Michal Viewegh, Jiří Kratochvil, Daniela Fischerová, Petr Šabach, Vĕra Nosková, Eva Hauserová, Jaroslav Rudiš, Alice Nellis, Boris Dočekal: Kochaj mnie mocniej… Czeskie Opowieści.

Good Books, Wrocław 2011.

Miłość niejedno ma imię

Czeskie poczucie humoru łączy w sobie elementy rubaszności i absurdu, chętniej przełamuje konwenanse i często opiera się na zaskakującym przyspieszeniu nieprzewidywalnej puenty. Mariaż niskiego dowcipu z myśleniem abstrakcyjnym przynosi wrażenie swojskości przy jednoczesnej, ledwo uchwytnej, bo bardzo subtelnej, egzotyce. Jednym z tematów, w których czeskie poczucie humoru widoczne jest najlepiej, okazuje się być miłość. Wyobraźnia autorów zdaje się nie mieć granic, czego dowodem może się stać choćby mały tomik „Kochaj mnie mocniej” – antologia opowiadań poświęconych wielu aspektom jednego zagadnienia. To pewne, że w „Kochaj mnie mocniej” trudno będzie znaleźć konwencjonalne i zbanalizowane motywy czy łatwe do przewidzenia rozwiązania: autorzy starają się tak prezentować relacje między bohaterami, żeby czytelnicy wciąż musieli weryfikować swoje przypuszczenia i opinie – a także – żeby zaskoczenie stanowiło zawsze dodatek do puenty utworu. Ta strategia przekłada się na lekturę – opowieści z tomu „Kochaj mnie mocniej” powinno się smakować powoli i cieszyć się kolejnymi oryginalnymi historiami.

Na kartach tej świetnie wydanej książki spotykają się postacie, które nie chcą tworzyć stereotypowych związków. Mężczyzna starszy od swojej partnerki o dwadzieścia lat musi nagle odnaleźć się w środowisku rówieśników ukochanej: próbuje opracować najwłaściwszy sposób zachowania się wobec wybranki, by nie zostać posądzonym o stetryczałość. Dawny romans ucznia z nauczycielką służy ubarwieniu teraźniejszości, mimo że brzmi jak scenariusz kiczowatej produkcji, co podkreśla jeszcze quasi-dramatyczna forma opowiadania. Pewien aktor o biseksualnej orientacji, frywolnie traktujący międzyludzkie związki, nie może przez całe życie wyrzucić z pamięci jednego przypadkowego pocałunku. Starsza – i piękna – koleżanka ze szkoły – wykorzystuje jednego z bohaterów, by móc wymknąć się na randkę z nieakceptowanym przez rodziców chłopakiem, a żona biznesmena wda się w namiętną przygodę z bioenergoterapeutą. Konsekwencje kiedyś popełnionych błędów powrócą w nieoczekiwanych okolicznościach. Nawet kolej lokalna może stać się areną miłosnych dramatów. Najbardziej chyba zapada jednak w pamięć opowiadanie Alice Nellis, pozbawione typowego dowcipu, za to pełne trafnych obserwacji obyczajowych i skonstruowane na bazie znajomości psychologii płci. Autorka prezentuje narastający w małżeństwie konflikt, wyprowadzony z błahostki – z punktu widzenia obu stron. Zaskakuje przenikliwymi spostrzeżeniami i podrzuca czytelnikom ważny temat do przemyśleń. W pozostałych utworach króluje niepodzielnie zabawa, rozrywka i dowcip – znajomość prostych mechanizmów, które rządzą ludzkimi zachowaniami, zostaje przekuta na lekko absurdalne scenki, fabuła podporządkowana komizmowi i efektownym klauzulom sprawia, że opowiadania z tomiku jawią się odbiorcom jako oryginalne i pomysłowe.

Dziewięciu autorów i troje tłumaczy zapewnia językową i formalną różnorodność opowiadań, a także odkrywcze perspektywy poznawcze. W „Kochaj mnie mocniej” miłość stanowi nadrzędny temat i czynnik łączący wszystkie historie – ale za każdym razem ów motyw jest realizowany inaczej, oceniany i oglądany z wielu stron. Każdy z twórców zwraca uwagę na inne aspekty miłości – i koncentruje się na innych momentach rozwoju, trwania bądź schyłku uczucia, dzięki czemu tomik nie może nikogo znudzić. Małe formy są dobrym sposobem na rozpoczęcie przygody z literaturą czeską – naprawdę wartą zainteresowania. W serii „Czeskie Opowieści”, w Polsce publikowanej za sprawą wydawnictwa Goodbooks, ukazały się jeszcze dwa tomiki – „O kobietach” oraz „Zdrowych i wesołych”, prezentujące teksty współczesnych czeskich autorów.