Jola Richter-Magnuszewska, Joanna Wajs: Dzicy przewodnicy. Zwierzęta w mitach, baśniach i legendach

Nasza Księgarnia, Warszawa 2021.

Opowieści o faunie

Znów znakomicie ułożyła się współpraca między ilustratorką, Jolą Ruchter-Magnuszewską i redaktorką, tu także autorką tekstów, Joanną Wajs. "Dzicy przewodnicy" to wielkoformatowy picture book edukacyjny nie tylko dla dzieci - zachwyt ta książka wzbudzi u wszystkich odbiorców. "Zwierzęta w mitach, baśniach i legendach" to przegląd ciekawostek związanych z obecnością różnych gatunków w historiach tworzonych przez człowieka. Połączenie tematu, który przyciąga dzieci - czyli kwestii zwierząt - z kulturoznawczym przeglądem dokonań literackich sprawia, że tomik długo będzie mógł służyć odbiorcom, przydając się jako pomoc w szkolnych wypracowaniach czy jako podręczny zestaw ciekawostek. "Dzicy przewodnicy" to także ilustratorski popis, mnóstwo pięknych obrazów, które składają się na osobne opowieści. Nie da się tu mówić o pełnym przeglądzie motywów zwierzęcych w literaturze, autorki musiały z wielu zagadnień zrezygnować, a inne - poskracać tak, żeby nie zamęczyć książką dziecięcych odbiorców. Nie ulega jednak wątpliwości, że powinna się ta publikacja doczekać kolejnej części, zamienić się w serię, która przyda się wszystkim. Nie ma tu reguły, że jeden gatunek zajmuje jedną stronę lub rozkładówkę: czasami trafia do jednego akapitu, czasami rozciąga się na kilka stron. Wszystko zależy od reprezentacji i od ciekawych rozwiązań w ramach mitów i legend. Autorki z lubością przyglądają się wyobraźni ludowej (i nie tylko), żeby odkrywać znaczenia oraz funkcje zwierzęcych bohaterów. Uruchamiają różne tradycje i wierzenia, baśnie i skojarzenia. Opowiadają o symbolice zwierząt w różnych tekstach i różnych epokach, sięgają do rozmaitych kultur oraz religii. Udaje im się czasem także prześledzić zmiany w opowieściach, modyfikacje i przeróbki. Odkrywają role zwierząt i sens ich obecności w rozmaitych narracjach.

Informacje są tu skrótowe i przedstawiane tak, by zapewnić czytelnikom szybki dostęp do informacji, a także - żeby rozbudzić ich ciekawość. Łatwo przyswaja się drobne akapity, mimo ich przesycenia danymi - obecność zwierząt w baśniach i wierzeniach została przedstawiona z wyczuciem i uniwersalnie. Lektura nie sprawi trudności dzieciom, ale spodoba się także dorosłym i to wielka zaleta książki - zwłaszcza że tomik nadaje się dla różnych grup czytelników. Można na podstawie zgromadzonych tu wiadomości samodzielnie szukać dalej samych historii i odkrywać to, czego esencję przedstawiły autorki, można też po prostu śledzić kolejne dane i cieszyć się nimi. To alternatywa wobec infantylnych historyjek o zwierzętach. Ambitna lektura będzie "rosnąć" razem z odbiorcami - to długoterminowa książka, opowieść, która się nie zestarzeje.

A przecież poza wartościami edukacyjnymi ma ten tomik również walor rozrywkowy. Polega on w dużej mierze na ilustracjach. Jola Richter-Magnuszewska nie rozczarowuje: proponuje obrazy klimatyczne, wielkie rozkładówki wypełnione ciekawymi deseniami, sylwetkami zwierząt w różnych ujęciach i w różnych technikach tworzenia. Nie chodzi tu o pokazanie, jak wyglądają przedstawiciele danego gatunku, a o popisy graficzne - Jola Richter-Magnuszewska zachwyca. Tworzy niezapomniany klimat, sprawia, że "Dzicy przewodnicy" to książka wyjątkowa. Nie chodzi tu o przesyt kolorów: pod tym względem tomik jest bardzo stonowany - ale sam pomysł na prezentowanie kolejnych bohaterów to coś, od czego trudno się oderwać.