Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2016.
Testowanie bohemy
Cyganeria warszawska (w pisowni autorki Cyganeria Warszawska dla wyróżnienia zjawiska) to punkt odniesienia, jeden z kontekstów przy charakteryzowaniu działań z zakresu życia kulturalnego. Bohema artystyczna – zbiór niebieskich ptaków – swoimi oryginalnymi pomysłami albo też dziwactwami wprowadzała ferment w obyczajowości a i dokonaniach twórczych, inspirowała bądź inspiracje przenosiła. Chociaż do dzisiaj cyganeria funkcjonuje niemal jak stereotyp, zestaw oczywistych skojarzeń czy odsyłaczy – niewielu odbiorców zastanawia się nad przekazem, sensem bycia cyganem (w znaczeniu – artystą i pięknoduchem). Cały tom Dominiki Skiby jest próbą przedstawienia charakterów oraz tematów może nie wybijających się na pierwszy plan w życiu kulturalnym – ale o twórczym potencjale czy przepełnieniu anegdotami. Dwa tory działania wybiera Skiba: najpierw przedstawia po kolei kilka rozbudowanych szkiców biograficznych, by później przejść do analiz poszczególnych zjawisk literackich (między innymi kulturotwórczej i towarzyskiej roli kawiarni jako miejsca spotkań artystów, ale i rozwoju prasy literackiej, szczególnie periodyków, które przetrwać nie mogły, ale przez moment skupiały przedstawicieli bohemy). Takie ujęcie z jednej strony pomaga uświadomić sobie, jak bogatą galerię nietuzinkowych osobowości warto odkryć – z drugiej uzupełnia wiedzę o podstawowych nurtach i trendach w kulturze.
W charakterystykach postaci zwraca uwagę ciążenie w stronę beletrystyki i literackich odniesień. Uzyskuje ten efekt autorka zwłaszcza dzięki mikrocytatom, pojedynczym frazom z tekstów źródłowych. Brzmią one dziś i wtrącone w nowy kontekst bardzo egzotycznie, sprawdzają się zatem jako ilustracje, ale i dodatkowe wiadomości dla odbiorców, nadają specyficzny klimat szkicom. Podkreślają mimochodem jeszcze jeden ważny aspekt tomu. Dominika Skiba doskonale orientuje się w tekstach źródłowych. Odczytuje i interpretuje nie tylko to, co na pierwszym planie, zajmuje się również drobiazgami z tła, potrafi rozwijać w przypisach te detale o kolejne wiadomości, nie mniej ciekawe, chociaż poboczne dla opowieści. Nie gubi się w kontekstach czy dygresjach, nie psuje rytmu opowieści, mimo że nawet wizualnie przypisy dorównują objętością podstawowemu tekstowi. Czyta się tę publikację z przyjemnością i z uznaniem dla literackiego zacięcia autorki. Nie powiela ona schematów biograficznych w kolejnych rozdziałach. Na każdą postać znajduje osobny sposób, pomysł na komentarz. Umiejętnie wybiera anegdoty i buduje z nich życiorysowe portrety. Nawet jeśli do pewnych wiadomości nie byłaby w stanie dotrzeć, czytelnicy nie odczują braku. Poznają za to szereg ciekawostek, nierzadko humorystycznych. Nie szkodzi, jeśli nie dorównują znaczeniem encyklopedycznym danym. Dominika Skiba snuje opowieści o kolejnych „cyganach”, uprzyjemniając odbiorcom lekturę przez precyzyjne określanie kontekstu. Jest to książka stworzona na podstawie pracy doktorskiej, ale nie ma w niej hermetycznego stylu czy zamknięcia wyłącznie na akademickich czytelników. Tego typu publikacje, chociaż automatycznie zawężają krąg odbiorców za sprawą specjalistycznego tematu – pomagają zainteresować się różnymi przejawami życia literackiego. Skiba tworzy historię, która poza zestawianiem faktów ma jeszcze walory artystyczne i jako taka przypadnie do gustu większej grupie odbiorców.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz